بررسي عملكرد رانندگان موتور سيكلت در استفاده از كلاه ايمني بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي در شهر خمين سال 1388

Practice of Motorcycle Drivers on Helmet Use Based on Health Belief Model in Khomein City, 2010

زمينه و هدف: صدمات ناشي از حوادث جاده‏اي يكي از چالش‏هاي بزرگ، اما ناديده‏گرفته بهداشت عمومي است كه نيازمند تمركز كوشش‏ها براي پيشگيري موثر و پايدار مي‏باشد. اين مطالعه با هدف بررسي عملكرد رانندگان موتور سيكلت در استفاده از كلاه ايمني بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي در شهر خمين انجام گرفت. روش كار: اين مطالعه از نوع توصيفي- تحليلي بود. جمعيت مورد مطالعه 384 نفر از رانندگان موتور سيكلت بودند. ابزار گردآوري اطلاعات پرسش‏نامه محقق ساخته بر اساس سازه‏هاي الگوي اعتقاد بهداشتي بود كه به‏صورت مصاحبه‏اي تكميل شد و عملكرد حساسيت درك‏شده موانع و منافع درج شده و شدت درك شده با استفاده از آزمون‏هاي آماري سنجيده و ارتباط هر كدام از بخش‏ها با عملكرد سنجيده شد. يافته‏ها: ميانگين سني افراد شركت‏كننده در مطالعه 50/8±96/28 بود كه 42 درصد مجرد و بقيه متاهل بودند. ميانگين نمره عملكرد، شدت درك‏شده، منافع درك‏شده، موانع درك‏شده، راهنماي به عمل در افراد متاهل نسبت به افراد مجرد تفاوت معني‏دار آماري را نشان داد (05/0(p < . ميانگين نمرات حساسيت درك‏شده، موانع درك‏شده، منافع درك‏‏شده، راهنماي به عمل با ميانگين نمره عملكرد ارتباط معني‏داري داشت (05/0(p < . علت عدم استفاده از كلاه ايمني به ترتيب عرق‏كردن، كمتر شنيده‏شدن صدا، گران بودن، سنگين‏بودن كلاه، محدوديت ديد در هنگام استفاده از كلاه ايمني بود. درصد استفاده از كلاه ايمني در زمان بررسي 2/16 بود. 4/61 درصد از افراد مورد مطالعه آموزش و اطلاع‏رساني، 7/22 درصد جريمه توسط پليس ، 9/15 درصد توقف موتور سيكلت را در استفاده از كلاه ايمني موثر دانستند. نتيجه‏گيري: طراحي و اجراي برنامه آموزشي بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي و تغييرنگرش نسبت به آن، طراحي مناسب كلاه ايمني و اصلاح رفتار پليس مي‏تواند در استفاده از كلاه ايمني موثر باشد.

Background & Objectives: Road accident injuries as significant public health challenges require concentration on effective and sustained preventive efforts. The aim of current study was to evaluate practice of motorcyclists on helmet use based on health belief model in Khomein city. Methods: In a cross-sectional study a convenience sample of 384 subjects was selected. Data were collected using a self designed questionnaire based on structure of a health belief model through interview. Perceived severity, perceived benefits and barriers, and their relationships with drivers’ practice were determined using statistical analysis. Results: The average age of subjects was 28.96±8.50 years and 42% of drivers were single with the remaining being married. Significant differences were observed between average scores of practice, perceived severity, perceived benefits, and perceived barriers of married and single drivers (p < 0.05). Average scores for perceived severity, perceived benefits, and perceived barriers significantly correlated with practice scores (p < 0.05). The barriers to helmet use were identified as sweating, interfering with hearing, expensiveness, heaviness, and visual limitation. 16.2% of subjects use helmets. 61.4, 22.7, and 15.9% of drivers believed that awareness and education, police fine, and police stopping are effective on helmet use, respectively. Conclusion: Planning and implementing of health education programs based on health belief model, properly designed helmets, and changes in police treatment may be effective on helmet use.