آناليز و مقايسه اسانس گل و ميوه در گياه دارويي انجدان رومي (Levisticum officinale Koch. Cv. Budakalaszi)

Comparison of the essential oil of flowers and fruits in Lovage (Levisticum officinale Koch. Cv. Budakalaszi)

انجدان رومي (Levisticum officinale Koch.) گياهي چند ساله از تيره چتريان (Apiaceae) بوده كه در بسياري از كشورهاي دنيا به منظور استفاده از مواد موثره آن جهت معالجه بيماري سنگ كليه و مجاري ادرار به‌طور وسيع كشت مي‌شود. به منظور بررسي اسانس موجود در گلها و ميوه‌هاي انجدان رومي، اين آزمايش در سال 1389 با گياهان كشت شده در منطقه زردبند واقع در شمال تهران انجام شد. نمونه گل در مرحله گلدهي كامل و نمونه ميوه در دو مرحله نارس و رسيدگي كامل جمع‌آوري شدند و پس از خشك شدن در سايه و در دماي 25 درجه سانتي‌گراد، استخراج اسانس به روش تقطير با آب (دستگاه كلونجر) به مدت سه ساعت انجام گرديد. بازده متوسط توليد اسانس (w/w نسبت به وزن خشك) در گل، ميوه نارس و ميوه رسيده انجدان رومي به‌ترتيب 6/0%، 8/1% و 8/2% تعيين گرديد. جهت شناسايي اجزاي اسانس از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگراف (GC) و گاز كروماتوگراف متصل شده به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) استفاده گرديد. همچنين نتايج آناليز اسانس‌ها نشان داد كه در اسانس گل 18 تركيب و در اسانس ميوه نارس و ميوه رسيده 19 تركيب وجود دارد كه از بين آنها، سه تركيب ليگوستيليد Z (4/52%)، بتا-فلاندرن (6/26%) و آلفا-ترپينيل استات (4/10%) در گل، بتا-فلاندرن (8/47%)، ليگوستيليد Z (5/38%) و آلفا-ترپينيل استات (6/3%) در ميوه نارس و ليگوستيليد Z (1/35%)، بتا-فلاندرن (4/34%) و آلفا-ترپينيل استات (2/4 %) در ميوه رسيده بيشترين مقدار را به خود اختصاص داده بودند. به‌طور كلي مي‌توان بيان داشت كه درصد و اجزاي اسانس در اندامهاي مختلف اين گياه با يكديگر متفاوت است و بالاترين عملكرد مربوط به اسانس ميوه رسيده مي‌باشد.

Lovage (Levisticum officinale Koch.) is a perennial plant from Apiaceae family which is cultivated in many countries for medicinal uses. Active substance of this plant is used as a diuretic to cure kidney stones and urinary diseases. To evaluate the quantitative and qualitative changes in essential oil of flowers and fruits, this experiment was carried out at Zardband in the north of Tehran. Flower samples were harvested at full flowering stage and fruits were harvested at immature and ripe stages. After drying in room temperature at 250C, the essential oil was extracted with hydrodistillation using a Clevenger apparatus. The results showed that the total yield of essential oil (w/w) in the flowers, immature and ripe fruits were 0.6%, 1.8% and 2.8% respectively. The essential oil was analyzed by using GC and GC-MS. The identified constituents in the essential oil of flower, immature and ripe fruits were respectively 18, 19, 19 components. In essential oil of the flowers, the main compounds were Z-ligustilide (52.4%), B-phellandrene (26.6%) and ?-terpinyl acetate (10.4%). However, the composition changed as follows: B-phellandrene (47.8%), Z-ligustilide (38.5%) and ?-terpinyl acetate (3.6%) for immature fruits and Z-ligustilide (35.1%), B-phellandrene (34.4%) and ?-terpinyl acetate (4.2%) for ripe fruits as the major compounds. The results revealed that the percentage and the components of the essential oil in various organs of this plant were different, and ripe fruits were the best source for extraction of the essential oil, with regard to the essential oil yield.