ژيوشيمي رسوب هاي رودخانه اي، آب و بي هنجاري پرتوهاي U و Thمعدن فيروزه نيشابور و تاثير زيست محيطي آن در زندگي روستاهاي منطقه

Geochemistry of stream sediments, water and U-Th radiation anomaly around Neyshabour Fyrouzeh mine and its environmental impact on people living nearby villages

معدن فيروزه ي نيشابور در 55 كيلومتري شمال غربي شهرستان نيشابور استان خراسان رضوي واقع شده است. واحدهاي سنگي كه در منطقه رخنمون دارند شامل سنگ هاي آتشفشاني و نفوذي حدواسط است كه همه ي آن ها تحت تاثير دگرساني قرار گرفته اند. اين معدن نخستين كاني سازي مس- طلا- اورانيم- عناصر نادر خاكي سبك نوع IOCG در ايران است. علاوه بر عناصر مس، طلا و اورانيم، اين منطقه براي آرسنيك، موليبدن، روي و توريم ناهنجاري بالايي دارد. ارزيابي ژيوشيميايي- زيست محيطي نمونه هاي رسوب هاي رودخانه اي در گستره ي معدن و شرق آن نشان داد كه در خاك منطقه آلودگي مس وجود دارد. در نمونه هاي سنگي ناحيه ي معدن كاري بي هنجاري نسبتاً بالايي از اورانيم (تا 35 گرم در تن) وجود دارد كه از ميانگين استاندارد يك گرم در تن بيشتر است. در نقشه هاي تابش سنجي هوايي ناهنجاري بالاي اورانيم و توريم در منطقه وسيعي مشاهده مي شود. آلودگي نقره، جيوه و منگنز نيز در رسوب هاي رودخانه اي منطقه وجود دارند. ارزيابي نمونه هاي آب آشاميدني و مصرفي كشاورزي نشان مي دهد كه خوشبختانه عناصر مس، سرب، روي، نقره، نيكل، منگنز، آنتيموان، جيوه و اورانيم در همه ي نمونه هاي آب كمتر از حد مجاز و مطلوب اند. فقط در 2 نمونه مقدار آرسنيك كمي بيشتر از حد مجاز (10 ميلي گرم در تن) است. آلودگي زيست محيطي منطقه از نظر عناصر راديواكتيو و نيز آلودگي رسوب هاي آبراهه اي پايين دست معدن به عناصر مس، جيوه، نقره و منگنز و آلودگي آب مصرفي كشاورزي به عنصر آرسنيك و تاثير آن در سلامت مردم منطقه بايستي مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد.

Fyrouzeh mine is located about 55 km northwest of Nyshabour in the Provice of Khorasan Razavi. The exposed rocks are mainly volcanic and intrusive with intermediate composition and all of them are altered. This mine is the first type of IOCG reconized in Iran with Cu-Au-LREE-U. Besides Cu-Au-U, this area shows As, Mo, Zn and Th anomalies. Geochemical evaluation of stream sediment with regard to environmental concern revealed high Cu anomalies. Rocks show high uranium anomalies (up to 35 ppm) higher than the standard values (1 ppm). Airborne radiometric maps show high U and Th anomalies in a broad area. Ag, Hg and Mn show anomalies within the stream sediments. Cu, Pb, Zn, Ag, Ni, Mn, Sb, Hg, and U content of both drinking and agricultural water are fourtunatly within the range of standard, only two samples have higher As content (more than 10 ppb). High level of U-Th radiation and contamination of stream sediment with respect to Cu, Hg, Ag, Mn and agricultural water to As are important environmental issues and people health therefore they need to be study.