تحليلي بر ساختار فضايي جمعيت درنظام شهري استان اصفهان طي سال هاي 1385-1335

An analysis of Population Special Structure in Urban System in Esfahan Province:1335-1385

يكي از مهم ترين مباحث در نظام شهري هر كشور چگونگي توزيع فضايي جمعيت مي باشد كه بررسي آن لازمه ي بسياري از برنامه ريزي هاي محيطي است. در كشور ما طي چند دهه ي اخير ناهماهنگي در توزيع مكاني جمعيت، تحت تاثير مهاجرت روستاييان به شهرها و مهاجرت از شهرهاي كوچك به شهرهاي بزرگ هر منطقه تشديد شده است. با توجه به اين كه نابرابري در اندازه جمعيتي زمينه ساز نابرابري در ساير بخش ها نظير فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي مي گردد، از اين رو بايد در جهت باز توزيع جمعيت برنامه ريزي هاي جديدي صورت گيرد. در اين پژوهش به منظور بررسي روند تغييرات نظام شهري و چگونگي پراكنش جمعيت و استقرار سكونتگاه هاي شهري استان اصفهان طي سال هاي 1335تا 1385 از شاخص ها و مدل هاي مختلفي نظير شاخص هاي نخست شهري، شاخص هاي تمركز، مدل آنتروپي، مدل رتبه – اندازه و روش تحليل نزديك ترين همسايگي استفاده گرديده است. نتايج حاصل حاكي از آن است كه هر چند نظام شهري استان طي پنجاه سال گذشته از نظر كليه شاخص هاي ذكر شده تا حدود ناچيزي به سمت تعادل سوق يافته ولي در مجموع به دليل وجود نخست شهر اصفهان و اختلاف فاحش جمعيتي آن با شهرهاي بعدي، ناهمخواني و عدم تعادل در سلسله مراتب شهري و توزيع فضايي جمعيت استان كاملاً مشهود است. همچنين بر اساس روش تحليل نزديك ترين همسايگي، الگوي پراكنش سكونتگاه هاي شهري استان تصادفي و بدون برنامه ريزي مي باشد. لازم به ذكر است كه اين نحوه بررسي و تحليل قابل تعميم به ديگر استان ها نيز مي باشد.

One of the most important points in urban system in every country is the condition of population special distribution, that its analyzing is necessary for most of the environmental planning. In our country in recent decades, inconsistency in population locative distribution has been multiplied because of rural migration to middle cities and migration to big cities. We know of inconsistency in population scale produces, inconsistency in other parts such as economic, social and political activities; so we should have new planning for population distribution. In this research, different models and indices such as "Primate City Indexes, Concentration Indexes , Entropy Model , Rank-Size Rule, and the Nearest Neighborhood Analyzing method" are used for searching about the process of changes in urban systems , population dispersion and the location of settlements in Esfahan province during 1335-1385 are analyzed. The results show that although urban system of province is going toward consistency during the last 50 years, but inconsistency and disharmony in urban hierarchy and population special distribution is obvious because Esfahan is the first city and there is a big difference between its population and the other cities. Also, according to the Nearest Neighborhood Analysis method, the pattern of cities dispersion in this province is random and without planning. It is important to note that this analyzing is useful for other provinces.