اثر كودهاي زيستي نيتروژنه و فسفره بر عملكرد دانه و اجزاي آن در دو رقم گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

Effect of nitrogen and phosphate bio-fertilizers on grain yield and its components in two safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars

به منظور بررسي امكان استفاده از كودهاي زيستي به جاي كودهاي شيميايي، آزمايشي در سال زراعي 88-87 به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي منابع طبيعي استان آذربايجان غربي اجرا شد. كرت‌هاي اصلي در سه سطح شامل كود زيستي نيتروكسين، ازتوباكتر و كود شيميايي نيتروژن، به عنوان عامل A و كرت‌هاي فرعي در دو سطح شامل كود زيستي فسفات بارور 2 و كود شيميايي سوپر فسفات تريپل به عنوان عامل B و كرت‌هاي فرعي- فرعي دو رقم گلرنگ، به نام‌هاي گل‌دشت و اصفهاني به عنوان عامل C در نظر گرفته شد. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه بين سطوح مختلف كود نيتروژنه، فسفره و رقم و تركيبات تيماري آنها براي صفات تعداد شاخه فرعي، تعداد غوزه در بوته، دانه در غوزه، عملكرد دانه، شاخص برداشت و درصد روغن دانه اختلاف آماري معني‌داري حداقل در سطح احتمال 05/0 وجود داشت. كودهاي زيستي ازتوباكتر و فسفات بارور 2، عملكرد و اجزاي آن را در گياه گلرنگ نسبت به كود شيميايي نيتروژنه و سوپر فسفات تريپل به طور معني‌داري افزايش دادند. تيمار ازتوباكتر همراه با فسفات بارور 2 در رقم اصفهاني با 26 شاخه فرعي و 264 گرم در مترمربع عملكرد دانه بيشترين مقدار و تيمار كود نيتروژنه با سوپرفسفات تريپل در رقم گل‌دشت با 13 شاخه فرعي و 106 گرم در مترمربع عملكرد دانه كمترين مقادير را به خود اختصاص دادند. ضرايب همبستگي ساده صفات نشان داد كه عملكرد دانه با صفات تعداد شاخه فرعي (**85/0=r)، تعداد غوزه در بوته (**84/0=r)، تعداد دانه در غوزه (**92/0=r) همبستگي مثبت و معني‌داري داشت.

To investigate the possibility of application of bio-fertilizers instead of to chemical fertilizers, an experiment, as a split split plot, was carried out based on randomized complete blocks design with four replications at Agricultural Research Center of West Azerbaijan in 2009. Main plots at three levels including azotobacter and nitroxin bio-fertilizers and nitrogen chemical fertilizer as A factor and sub plots in two levels including phosphate barvare2 bio-fertilizer, triple super phosphate chemical fertilizer as B factor and sub-sub plots in two levels including Goldasht and Isfahani cultivars of safflower as C factor were arranged. Result analysis of variance showed that between different levels of nitrogen, phosphorus, cultivar and interaction between them for traits of lateral branch, boll in shrub, grain per boll, grain yield, harvest index and grain oil percentage were significantly different (p?0.05). Azotobacter and phosphate barvare2 bio-fertilizers increased grain yield and its components significantly as compared with nitrogen and super phosphate triple chemical fertilizers. Azotobacter with phosphate barvare2 at Isfahani cultivar had 26 lateral branches and 264g/m2 grain yield and nitrogen with triple super phosphate chemical fertilizers at Goldasht cultivar had 13 lateral branches and 106g/m2 grain yield were the maximum and minimum values, respectively. Correlation coefficient between traits indicated that grain yield had significantly positive correlations with lateral branch (r=0.85**), boll in shrub (r=0.84**) and grain per boll (r=0.92**).