تغييرات كيفيت بذر 10 ژنوتيپ گندم در مراحل مختلف نمو و رسيدگي در استان آذربايجان غربي

Seed quality changes of wheat genotype in the different growth and maturity procedures in west Azarbaijan

به منظور مطالعه اثر ژنوتيپ و زمان هاي مختلف برداشت بر كيفيت زراعي بذر 10 ژنوتيپ گندم، آزمايشي در سال زراعي 88-1387 در ايستگاه تحقيقات زراعي مياندوآب انجام گرديد. آزمايش به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار با 10 ژنوتيپ گندم نان شامل زرين، الوند، شهريار، سرداري، C-80-4، C-81-10، C-81-4، C-83-3، C-83-8 و YET-84-9 در كرت هاي اصلي و 10 زمان برداشت در كرت هاي فرعي اجرا شد. برداشت بذرهاي 10 ژنوتيپ گندم با فواصل 7 روز از 20 تا 83 روز بعد از گلدهي صورت گرفت. در اين آزمايش وزن هزار دانه، وزن خشك گياهچه، هدايت الكتريكـي مواد نشت يافته از بذر، درصد بذرهاي زنده و درصد رطوبت بذر به منظور تعيين قدرت بذرها جزو صفات اندازه گيري شده بودند. داده هاي به دست آمده مورد تجزيه و تفسير قرار گرفتند. اثر زمان هاي برداشت بر روي كليه صفات اندازه گيري شده در سطح احتمال 5 درصد معني دار بود. اثر ژنوتيپ و اثرات متقابل ژنوتيپ × زمان هاي برداشت بر روي تمام صفات به غير از درصد بذرهاي زنده در سطح احتمال 5? معني دار بود. بين درصد بذرهاي زنده، وزن خشك گياهچه و وزن هزار دانه همبستگي مثبت و معني دار وجود داشت ولي بين هدايت الكتريكـي مواد نشت يافته از بذرها با هر يك از صفات، منفي و معني دار بود. بررسي منحني رشد دانه گندم نشان داد كه مرحله رسيدگي فيزيولوژيك در حدود 55 تا 62 روز بعد از گلدهي حاصل شد كه با توجه به مناسب بودن درصد رطوبت (15-14 درصد) در مرحله برداشت هفتم (62 روز بعد از گلدهي)، اين مرحله به عنوان مناسب ترين زمان برداشت در منطقه مورد آزمايش پيشنهاد مي شود. همچنين، با توجه به نتايج آزمايش هاي مذكور، ارقام سرداري، شهريار و C-81-10 به ترتيب مناسب ترين ارقام براي كاشت در منطقه مي باشند.

To study the effects of genotypes in different harvest times on seed quality of ten wheat genotypes, an experiment was conducted in split plot based on completely randomized block design, with four replications, with ten wheat genotypes including: Zarin, Alvand, Shahryar, Sardari, C-80-4, C-81-10, C-81-4, C-83-3, C-83-8 and YET-84-9, in main plots and ten harvesting times in sub-plots, in Agricultural Research Center of Miandoab in 1387–1388. The seed harvest was carried out in seven days gaps from 20 – 83 days after flowering. In this experiment, the weight of a thousand seed, dry weight of plantlets, electrical conductivity of material seeped from the seeds, percentages of viable seeds and seed humidity were measured to determine seed vigor. Obtained data were analyzed. Effect of harvest time on all trails was significant at level of %5. Effect of genotypes and interactions of genotype × different harvest times, on all trails expect of percentage of viable seed was significant at level of %5. There was positive relationship significant between percentages of viable seeds, weight of a thousand seed and dry weight of plantlets, but there was negative significant relationship between electrical conductivity of material seeped from the seeds with each of other trails. The examination of growth curve of wheat seed indicated that physiological maturity stage obtained in the limits of 55 – 62 days after flowering. According to the percentage of suitable of seed humidity (14 – 15%) at the time of seventh stage of harvesting (62 days after flowering), in testing area, this stage is suggested as a suitable time for harvesting. According to mentioned results from experiments, Sardary, Shahryar and C-81-10 receptively, are the most suitable varieties to be cultivated in this region.