نوروزيه و نوروزيه‌نويسي در عصر صفوي

Nowruziye and Writing Nowruziye in Safavid Era

مذهب تشيع در زندگي ايرانيان عصر صفويه از اهميت خاصي برخوردار بود. از اين‌رو بررسي رويكرد متون مذهبي اين دوران به نوروز، به عنوان بزرگ‌ترين جشن ملي بازمانده از ايران باستان، بسيار بااهميت است. در روزگار صفويه، بحث‌‌هاي مذهبي درباره نوروز سبب نگارش رساله‌‌هاي متعددي با عنوان «نوروزيه» شد. از سيزده نوروزيه در منابع مختلف نام برده شده كه امروز نه رساله در دسترس است. در اين پژوهش، برپايه نسخ خطي موجود، به معرفي نوروزيه‌‌ها پرداخته شده و روند زماني نگارش، ويژگي‌‌هاي زباني و ادبي، و ساختار محتوايي اين رساله‌‌ها بررسي شده است. نگارش نوروزيه‌‌ها از عصر شاه تهماسب صفوي آغاز شد اما اوج نگارش رساله‌‌هاي نوروزيه به دوران دو شاه پاياني اين سلسله مربوط مي‌‌شود. متن نوروزيه‌‌ها روان و ساده است و پربسامدترين بحث مطرح‌شده در آن‌‌ها تعيين روز نوروز شرعي بر پايه روايات گوناگون است.

Shiite sect in the life of Iranians was very important during the Safavid era. Therefore scrutinizing viewpoints of religious sources to Nowruz, as the greatest ancient Iranian feast, is too important. In safavid era, religious debates about Nowruz led to writing many booklets that were called “Nowruziye”. We know about thirteen Nowruziye, but just nine of them are accessible now. In this paper, Nowruziyes are introduced and their writing time, linguistic and literary characteristics, and content structure will be studied on the basis of remaining manuscripts. The writing Nowruziyes has begun at Shah Tahmasp Safavi’s reign, but its climax is in the Soleyman and Soltan Hossein era. These texts are easy and simple. Determination of religious Nowruz based on Shiite Hadithes (narrations) is the most frequent debate.