ارزيابي تحمل به تنش خشكي لاين هاي پيشرفته جو در شرايط مزرعه

Evaluation of barley lines for drought tolerance under field condition

به منظور ارزيابي تحمل به تنش خشكي در لاين هاي پيشرفته جو، 12 ژنوتيپ جو طي دو سال (86-84) در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گچساران مورد آزمايش قرار گرفتند. در طول دوره رشد از برخي صفات مهم زراعي و مورفو- فيزيولوژيكي و شاخص هاي تحمل به خشكي از قبيل ميانگين محصول دهي (MP)، ميانگين هندسي محصول دهي (GMP)، ميانگين هارمونيك (HARM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص حساسيت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL) يادداشت برداري انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب عملكرد دانه براي شرايط تنش و بدون تنش نشان دهنده عدم معني داري اثر سال و معني داري اثر لاين و اثر متقابل لاين در سال در سطح احتمال 1 درصد بود. تنش خشكي باعث كاهش 05/28 درصدي عملكرد دانه نسبت به شرايط آبي شد. دامنه عملكرد دانه براي شرايط تنش از 682/2 تن در هكتار براي لاين 7 تا 071/4 تن در هكتار براي لاين 6 و براي آزمايش آبي از 245/4 تن در هكتار براي لاين 4 تا 952/5 تن در هكتار براي لاين 5 در نوسان بود. به لحاظ ضريب تحمل به خشكي، دو لاين با مقادير 89497/0 و 88295/0 بالاترين مقادير تحمل به تنش خشكي را نشان دادند. با ملاحظه انديس هاي تحمل به خشكي، نتايج تجزيه مولفه هاي اصلي، عملكرد دانه در مقايسه با ساير لاين ها، متوسط لاين ها و لحاظ نمودن خصوصيات زراعي و فيزيولوژيكي، مي توان لاين 6 را با ميانگين عملكرد تن (ميانگين شرايط آبي و ديم) 996/4 در هكتار به عنوان لاين متحمل به شرايط تنش و شاخص هاي STI وGMP را مناسب ترين شاخص هاي كمي تحمل به خشكي معرفي نمود.

To evaluation of drought tolerance of advanced barley lines, 12 genotypes were grown at 2 experimental conditions of irrigated and drought condition at two growing seasons (2005-2007) in Gachsaran dry land agricultural research station. These experiments were performed as complete randomized block design (RCBD) with 3 replications. Data were collected from some agronomic and morpho–physiological traits and stress susceptibility-tolerance indices i.e. MP, GMP, HARM. STI, SSI and TOL. Results of combined analysis of variance for irrigated and stress conditions showed that the effects of year was non-significant and other effects (genotype and genotype × year) were significant at 1% level of probability. Average reduction of yield caused by drought stress was 28.05%. Grain yield for drought condition ranged from 2.682 t/ha (genotype L7) to 4.071 t/ha (genotype L6) and for well watered status ranged from 4.245 t/ha (L 4) to 5.952 t/ha (L5). Two lines possessed higher tolerant indices i.e. 0.89497 and 0.88295 respectively than other genotypes. In consideration of grain yield in rain fed and irrigated conditions and different sensitivity/tolerance indices, principal components analysis and means of agronomic traits, genotype of L6 (average yield of 4.996 t/ha) could be released as more adaptive genotype for warm and dry land regions. Moreover, STI and GMP were recommended as appropriate indices for improve grain yield under both optimum and stress conditions.