اثر تراكم بوته بر عملكرد دانه و ويژگي هاي زراعي ارقام آفتابگردان در منطقه شهركرد

Effect of plant density on seed yield and agronomic traits in sunflower cultivars at Shahrekord region

آفتابگردان (.Helianthus annuus L) از مهم ترين گياهان روغني در نواحي معتدل است. براي تعيين اثرات رقم و تراكم بوته در آفتابگردان، آزمايش مزرعه اي در دانشكده كشاورزي دانشگاه شهر كرد در سال هاي 1381 و 1382 انجام گرفت. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح آزمايشي بلوكهاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد. ارقام آفتابگردان شامل آذرگل، آرماويرسكي و زاريا بودند كه فواصل كاشت بوته ها 15، 18، 21 و 24 سانتيمتر در رديف هاي 60 سانتي متري بود ( به ترتيب 1/11، 26/9، 94/7 و 94/6 بوته در متر مربع). نتايج نشان داد كه ارقام آفتابگردان تفاوت معني داري (01/0 > p) در درصد روغن نشان دادند. رقم آذرگل بيشترين (2/47) و رقم زاريا (2/45) كمترين درصد روغن را داشت. با افزايش تراكم بوته درصد روغن دانه افزايش يافت. ارتفاع بوته تفاوت معني داري (05/0 > p) بين ارقام داشت كه رقم آرماويرسكي بيشترين و رقم آذرگل كمترين ارتفاع بوته را داشتند. وزن هزار دانه تفاوت معني داري (01/0 > p) در ارقام مختلف داشت، رقم زاريا كمترين و رقم آذرگل بيشترين وزن هزار دانه را داشتند. عملكرد دانه در بين ارقام معني دار نبود، گرچه آذرگل بيشترين عملكرد دانه (9/2809 كيلوگرم در هكتار) را داشت. افزايش تراكم بوته باعث افزايش عملكرد دانه شد. عملكرد روغن بين ارقام تفاوت معني دار (05/0 > p) نشان داد و رقم آذرگل بيشترين عملكرد روغن را داشت. عملكرد روغن با افزايش تراكم بوته افزايش يافت. بهترين عملكرد دانه و روغن از تيمارهاي آذرگل و زاريا با تراكم 1/11 بوته در متر مربع به دست آمد. بنابراين با توجه به نتايج اين آزمايش هيبريد آذرگل و تراكم بوته 1/11 بوته در متر مربع جهت توليد آفتابگردان روغني در منطقه شهركرد توصيه مي گردد و در شرايط عدم وجود هيبريد آذرگل، ميتوان از رقم زاريا با تراكم 1/11 بوته در مترمربع به عنوان جايگزين استفاده كرد.

Sunflower (Helianthus annuus L.) is a major oilseed crop in temperate regions. In order to study the effects of genotype and plant density on seed yield and agronomic characteristics of sunflower, an experiment was conducted at the research farm, College of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran in 2002-2003. Four plant densities and three cultivars (Azargol, Armavirsky & Zaria) were used in a randomized complete block design as factorial experiment with four replications. The seeds were drilled in plots at row distances of 60 cm apart and 15, 18, 21 and 24 cm between plants within rows (11.1, 9.26, 7.24 and 6.94 plant per m-2, approximately). The results showed seed oil percentage was affected by genotype cultivars significantly (p < 0.01). Azargol had the highest oil percentage (47.2%) and Zaria had the least (45.2%) between cultivars. Oil percentage was increased when plant density increased. Plant height was affected by genotype cultivars significantly (p < 0.05), that Azargol had the least and Armavirsky had the highest plant height. One thousand grain weight was affected by genotype cultivars significantly (p < 0.01). Zaria had the least and Azargol had the highest one thousand grain weight between cultivars. There weren’t significant differences between grain yields of cultivars; however Azargol had the highest seed yield ha-1 (2809.9 kg ha-1). Increasing in plant density leads to higher grain yield. Oil yield was affected by genotype cultivars significantly (p < 0.05) and Azargol had the highest oil yield among cultivars. Oil yield was increased by increasing plant density. The best seed and oil yield were obtained by Azargol and Zaria with 11.1 plant m-2. Thus based on this experiment, Azargol with 11.1 plant m-2 is suggested for Shahrekord region. Zaria is able to change with Azargol, when there isn’t Azargol hybrid.