اقيلم ديرين فلات ايران در عصر نو سنگي

The Palaco - Climate of Iranian plateau in Neolithi Age

چكيده امروزه در باستان شناسي عصر نوسنگي، ديرين اقليم شناسي از رهيافت‌هاي بنيادين به شمار مي‌آيد. حدود هزاره دهم پ. م. تغييرات گسترده هولوسين، مقدمات انقلاب نوسنگي و پيدايش روستانشيني را فراهم كرد. تحولات هولوسين البته جغرافياي زيستي فلات ايران را هم دگرگون كرد؛ و در فاصله حدود 800/12 پ. م. تا 500/3 سال پ. م. دماي هوا و پوشش گياهي و جانوري آن به دفعات متحول شد؛ تا اين كه اقليم فلات ايران در حدود 500/3 سال پ. م. به ثبات امروزي رسيد؛ كه اطلاعات ديرين اقليم شناختي آن تاكنون از دو درياچه اروميه و زريبار در نيمه غربي فلات ايران به دست آمده است؛ بنابراين درباره تحولات اقليمي دوره هولوسين از نيمه غربي فلات ايران اطلاعات بيشتري نسبت به نيمه شرقي آن موجود است. تحولات هولوسين سبب شد كه هسته روستانشيني اوليه و منشا چراگردي فلات ايران در منطقه زاگرس شمالي- مركزي قرار بگيرد؛ بنابراين، روستانشيني اوليه در فلات ايران، همانند فلسطين و جنوب شرقي فلات آناتولي، منشا اقليمي- جغرافيايي دارد؛ و از يك مدل انتشارگرا تبعيت مي‌كند. خوزستان و آذربايجان از اولين مناطقي بودند كه تحت تاثير تحولات فرهنگي- اجتماعي زاگرس شمالي- مركزي وارد عصر نوسنگي شدند. همچنين تحولات آب و هوايي هولوسين اوليه همچنين بر كيفيت معيشت ساكنان عصر نوسنگي فلات ايران تاثيرگذار بوده است؛ زيرا توسعه تدريجي خشك شدن اقليم فلات ايران و گسترش نواحي بياباني و نيمه بياباني و پوشش نوع استپ، سبب پيدايش و تثبيت معيشت چراگردي و نيز كشت ديم گرديد.

Palaeoclimatology is a basic approach for the Neolithic archaeology. The world-wide climate changes during the Holocene ca. 10th millennia BC was an introduction to the Neolithic Revolution and the emergence of early villages. Early Holocene climate oscillations changed the biogeography of Iran. Consequently, its temperature, fauna and flora had been changed during ca. 12800- 3500 BC; and finally, the modern climate of Iranian plateau had been established ca. 3500 BC. The palaeoclimatological information of western Iran is provided from both lakes of Urmia and Zeribar. Therefore, there is not enough palaeoclimatological information about eastern Iran. By the Holocene changes the core of early village sedentary and trans-humanism in the Iranian plateau originated in Northern and Central Zagros. Thus, it can be concluded that the early village sedentary in the plateau of Iran had been affected by both climate and geography; such a situation is analogous to Palestine and southeast Anatolia. In addition, it can be approached by a cultural diffusionist model. Khuzestan and Azerbaijan were early areas entered in the Neolithic Age affected by socio-cultural events of the Early Neolithic Northern and Central Zagros. Furthermore, the economy of the settled Neolithic people in the plateau of Iran had been subjective of the Early Holocene oscillations; as the result, the development of arid climate through the Iranian plateau and by the stretching of deserts and semi-desert lands and also steppes, people achieved pastoralism, trans-humanism and dry farming.