خاندان گيلويه و نقش سياسي- اجتماعي آنان در عصر عباسيان

Gilooyeh clan and their social political role in Abbasids period (2nd and 3rd centuries)

خاندان گيلويه يا به عبارتي خاندان روزبه، از مشهورترين و موثرترين خاندان‌هاي ايراني فارس در سه سده نخست اسلامي بود كه پس از سقوط ساسانيان، علاوه بر درگيري متناوب با اعراب مهاجم و مسلّط، به تدريج موفق شدند در دستگاه خلافت عباسي نفوذ يابند و نقش بارز خود را در وقايع سياسي- اجتماعي عصر نشان دهند. گيلويه كه از همه اعضاي خاندان معروف‌تر و برجسته تر شد، اقتدار و عظمتش به حدي رسيد كه منطقه وسيعي از فارس را تحت حاكميت خود درآورد، و منطقه به احترام و اشتهار او نام‌گذاري شد. وي كه سپاهي آماده و چند هزار نفري داشت، با خاندان ابودلف عجلي عرب، كه از قرن دوم هـ ق در بخشي از ايران – خاصه عراق عجم- حضور و سلطه يافته بودند، درگير و به رغم موفقيت‌هاي مقطعي و قتل معقل، برادر ابودلف، سرانجام كشته شد. قلمرو گيلويه كه ناحيه گسترده اي از نزديكي‌هاي شيراز تا سميرم، لردگان، ارجان (= بهبهان)، بخشي از كناره هاي خليج فارس، ممسني و كهگيلويه و بويراحمد بود، قلمرو حكمراني گيلويه و خاندانش محسوب مي‌شد. پس از گيلويه، فرزندانش، خالد و حسن و نوه او محمد بن حسن، به گونه اي ديگر در دربار خلفاي عباسي حضور و نفوذ يافتند و و نقش مهم خاندان را تداوم بخشيدند. در اين مقاله كه بر مبناي پژوهش كتابخانه اي و روش تحقيق تاريخي، توصيف و تحليل گرديده، به اين مسيله پاسخ داده شده، كه نقش سياسي و اجتماعي خاندان گيلويه ايراني در دستگاه خلافت عباسي چگونه بوده است.

Gilooyeh clan or rouzbeh family was one of the most famous and effective Iranian clans of Fars during the first three centuries Sassanids who was gradually successful to penetrate in Abbasid Caliphate and to show their important roles in social- political events, in addition to their periodic battles with aggressive and dominant Arabs. Gilooyeh himself who was the most famous and prominent member of his clan to the scale that made him to rule a wide part of Fars and the region was named Gilooyeh after him.Gathered a great army and fought the clan of Abu Dolafe Ejli who attended and dominated on some parts of Iran, particularly the Persian Iraq ,from 2nd century.Despite the temporary successes and the death of the Maaqal, the brother of Abu Dolafe, he was finally killed.His vast territory, included regions from about Shiraz to Semirom, Lordegan, Arejan( Behbahan), some parts of the Persian Gulf shores, Mamasani, Kohgiluye and Boyer Ahmad, was considered as the territory of his clan. His sons, Khalid and Hassan, and his grandson, Muhammad bin Hassan attended and influenced in the court of Abbasid Caliphs and kept the important role of the clan on. This article, accomplished on a historical library method, is trying to reply to this question: “what was the social and political role of the Iranian Gilooyeh clan in Abbasid caliphate?”