بررسي تنوع ژنتيكي در بين و درون برخي از جمعيت‌هاي آويشن آذربايجاني(Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost) با استفاده از نشانگرهاي مولكولي RAPD

Evaluation of genetic diversity among and within some endemic populations of Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost using RAPD molecular markers

در مطالعه حاضر نشانگرهاي مولكولي RAPD جهت بررسي تنوع ژنتيكي ژرم‌پلاسم برخي از جمعيت‌هاي وحشي آويشن آذربايجاني (Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost) در ايران بكار برده شد. از تعداد 21 آغازگر ده نوكليوتيدي بكار برده شده، در مجموع 310 نوار با وضوح بالا توليد شد كه از اين تعداد، 14 نوار مونومورفيك و 296 نوار داراي چند شكلي (پلي‌مورفيسم) بودند. به‌طور ميانگين تعداد 76/14 نوار به‌ازاي هر آغازگر بدست آمد كه تعداد 09/14 نوار از آنها چند شكل بودند. ماتريس فاصله جمعيت‌ها توسط روش ني محاسبه شد و براساس تجزيه خوشه‌اي حاصل از اين ماتريس، دندروگرام به روش UPGMA ترسيم گرديد. تجزيه واريانس داده‌هاي مولكولي (AMOVA) انجام شد. تجزيه خوشه‌اي نشان داد كه در بين جمعيت‌هاي آويشن آذربايجاني، جمعيت‌هاي بند (استان آذربايجان غربي) و جلفا (استان آذربايجان‌شرقي) با ميزان فاصله 130/0 بيشترين تفاوت را نشان دادند. جمعيت‌هاي نازلو و بند (هر دو جمعيت آويشن آذربايجاني) از استان آذربايجان‌غربي با ميزان فاصله 081/0 بيشترين شباهت را در بين جمعيت‌هاي مورد مطالعه داشتند. ميانگين تنوع ژنتيكي ني (h) و شاخص اطلاعاتي شانون (I) نشان دادند كه بيشترين تنوع در درون جمعيت جلفا (294/0 =I و 196/0 =h) و كمترين تنوع ژنتيكي در جمعيت قوشچي (209/0 =I و 139/0 =h) ديده مي‌شود. ميانگين شاخص‌هاي Fst و Nm كه ميزان جريان ژني بين جمعيت‌ها را نشان مي‌دهند، به‌ترتيب 30/0 و 14/1 بدست آمد كه بيانگر بالا بودن تبادل ژني بين پنج رويشگاه آويشن آذربايجاني مورد مطالعه در اين بررسي مي‌باشد. نتايج اين تحقيق بيانگر وجود تنوع قابل توجه براي جمعيت‌هاي آويشن آذربايجاني در ايران مي‌باشد كه مي‌تواند در برنامه‌هاي اصلاحي مورد استفاده قرار گيرد.

In the present study, the genetic variation within and among some populations of Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost was investigated using the RAPD markers. Twenty-one decamer RAPD primers produced 310 unique bands. RAPD analysis showed 14 monomorphic and 296 polymorphic bands in different genotypes. The number of polymorphic bands per primer varied from 5 to 20 with a mean of 14.09. Genetic distance was measured by Nei’s coefficient and cluster analysis was carried out. A dendrogram was drawn based on genetic distance data, applying the UPGMA clustering method. Analysis of molecular variance (AMOVA) was performed. According to the dendrogram, among T. migricus populations, Band and Jolfa populations had maximum differences with a distance of 0.130. Evaluation of genetic diversity within populations with an average of Nei’s gene diversity analysis and Shannon’s information index, showed that diversity within population of Jolfa (h = 0.196 & I = 0.294) was more than other populations while genetic diversity within population of Ghushchi (h = 0.139 & I = 0.209) was less than other populations. Mean of Fst and Nm indexes which show gene flow among populations, were 0.30 and 1.14, indicating a greater gene flow among five populations of T. migricus. The results of the present study showed that there was a greater level of genetic variation in the Iranian natural populations of T. migricus which could be applied for future breeding programs.