عوامل موثر در عناصر ارتباطي از ديدگاه قرآن كريم

Effective Factors of Communicative Elements in Holy Quran’s View

فهم ابعاد و زواياي پديده ارتباطات و رسانه، به مثابه يكي از تجليات دنياي جديد و به روايتي علت موجده تحولات تاريخي و اجتماعي و صورت‌بندي‌هاي فرهنگي، نيازمند مفهوم‌سازي و نظريه‌پردازي است. حضور و گستردگي وسايل ارتباط جمعي در سپهر عمومي و انباشت نشانه‌ها و تصاوير رسانه‌اي در همه عرصه‌هاي زندگي، چون اقتصاد و سياست و فرهنگ و توليد و توزيع معاني، به رسانه‌اي‌شدن فرهنگ، سياست، و اجتماع منتهي شده است. توجه به اين نكته ضروري است كه از مهم‌ترين مشخصه‌هاي تعيين‌كننده موفقيت در ارتباطاتْ شناخت عناصر ارتباطي و عوامل موثر بر اين عناصر است. در اين مقاله، كه هدف آن «بررسي عوامل موثر بر عناصر ارتباطي از ديدگاه قرآن كريم» است، ابتدا، در چهارچوبي مفهومي و با هدف كسب شناختي نسبتاً مجمل، به معرفي هريك از عناصر خواهيم پرداخت و در ادامه، ضمن احصا ‌ آيات مرتبط با اين عناصر، با استفاده از روش «دلفي» عوامل موثر منتخب را به مثابه مهم‌ترين عوامل تاثيرگذار بر عناصر ارتباطي از نظر قرآن كريم تبيين و درنهايت، الگوي هنجاري ارتباطات از نگاه قرآن كريم را بر اين اساس ترسيم مي‌كنيم. نتايج تحقيق، بر اساس الگوي هنجاري ارتباطات قرآن كريم، تاثيرپذيري «عنصر فرستنده» از چهار عامل اصل فطرت، تفاوت پيش‌زمينه‌ها، ويژگي‌هاي شخصيتي و پايگاه اجتماعي، «عنصر پيام» از عوامل تكرار پيام، تعدد پيام‌رسان، و قالب‌هاي پيام، «عنصر كانال» از عامل ابزارهاي انتقال پيام، و «عنصر گيرنده»، علاوه‌بر چهار مورد تاثير‌گذار بر عنصر فرستنده، از چهار عامل ظرفيت دروني، آزادي در انتخاب پيام، تنوع زيستي، و تعدد نيازها را، به منزله مهم‌ترين عوامل تاثيرگذار، تاييد كرد.

Understanding the dimensions and angles of communication and media phenomenon, as a manifestation of the new world and according to a narration, creative cause of historical and social events and cultural formations, is needed to be conceptualized and theorized. In this article, we firstly introduce the communicative elements and then, by using “Delphi” method we explain them according to Holy Quran. Finally we draw the normative model of communication from Holy Quran’s point of view.