بررسي و تحليل موازنه جمعيتي در مناطق كشور با رويكرد آمايشي (نمونه موردي: استان آذربايجان شرقي 1385ـ 1355)

An Analysis of Population Balance in the East Azerbaijan Province with the Approach of Spatial Planning between 1979 -2009

موضوع مهاجرت و پيامدهاي آن در سال‌هاي اخير به عنوان يكي از مسايل مهم اجتماعي در كشور مطرح گرديده و مديران اجرايي را با چالش جدي مواجه ساخته است. در تمام سرشماري‌هاي رسمي كشور، استان آذربايجان شرقي مهاجرفرست‌ترين استان كشور بوده است. با توجه به اهميت و ضرورت شناخت ويژگي‌هاي مهاجرت در استان‌ها و كشور از يك طرف و مهاجرفرست‌ترين استان بودن آذربايجان شرقي در چند دهه اخير سرشماري از طرف ديگر، اين مقاله به بررسي و تحليل رفتار مهاجرتي درون و برون ناحيه‌اي استان آذربايجان‌ شرقي در سه دهه اخير پرداخته است. روش تحقيق توصيفي و تحليلي و جامعه آماري استان آذربايجان شرقي است. با عنايت به ماهيت موضوع نمونه آماري شامل كل جامعه آماري مهاجران، ابزار گردآوري داده‌ها سايت مركز آمار ايران و روش تجزيه و تحليل نيز آمار توصيفي است. نتايج حاكي است پيوند جمعيتي استان آذربايجان شرقي عمدتا با استان‌هاي همجوار و استان تهران مي‌باشد. مبدا عمده مهاجران وارد شده به استان از استان‌هاي تهران، آذربايجان غربي، كردستان، خوزستان و اردبيل مي‌باشد كه بيش از 70 درصد مبدا مهاجران به استان را شامل مي‌شوند. مقصد عمده مهاجران خارج شده از استان نيز تهران، آذربايجان غربي، قم، اردبيل و خوزستان مي‌باشد كه بيش از 80 درصد را شامل مي‌شود. در درون استان نيز مبدا عمده مهاجران شهرستان‌هاي تبريز، اهر، مراغه و مرند با بيش از 50 درصد از كل مهاجران خارج شده و مقصد عمده مهاجران وارد شده، شهرستان‌هاي تبريز، مراغه، مرند و بناب با بيش از 66 درصد مي‌باشد. تحليل نتايج نشان مي‌دهد تبادل جمعيت عمدتا با چند شهر محدود كه از نظر امكانات و خدمات در سطح برتري قرار دارند صورت مي‌گيرد.

Migration and its consequences have been discussed as one of the major social issues in recent years in Iran. In all official censuses, East Azerbaijan Province has the most migrants and executive managers are faced with serious challenges. This paper has analyzed migration behavior in inside and outside of East Azerbaijan province in recent three decades. Research method is descriptive and analytical and the statistic society is East Azerbaijan province. The results show that there is a populous link between East Azerbaijan province with neighbor provinces and Tehran. The majority of whom arrive to the province are from Tehran, West Azerbaijan, Kurdistan and Khuzestan provinces that include more than 70% of migrants and the main sources for immigrants from the province are Tehran, West Azerbaijan, Qom, Ardebil and Khuzestan provinces that include more than 80%. Also the main sources of who migrate inside the province are Tabriz, Maragheh, Ahar and Marand cities that include more than 50% of total immigrants and the major destination for migrants are Tabriz, Maragheh, Marand and Bonab cities that include more than 66% of them. Resultʹs analyses show that there is not a systematic population replacement and that population exchanging occurs with cities that have more facilities and offer better services.