بررسي اقتصادي ‌آبياري محدود گندم ديم تحت مديريت‌هاي مختلف زراعي و تعيين قيمت آب در مزارع زارعين استان كرمانشاه

Economic Evaluation of Limited Irrigation of Rainfed Wheat Under Different Agronimic Managements and Determination of Water Price in Kermanshah Province

آبياري محدود در زراعت ديم حتي در صورت اثربخشي آن، بايستي از جنبه‌هاي اقتصادي نيز مورد ارزيابي قرار گيرد تا بهترين مديريت زراعي از لحاظ اقتصادي تعيين شود. اهداف مطالعه، تعيين ميزان هزينه ‌و درآمدهاي توليد گندم ديم تحت مديريت‌هاي سنتي و برتر زراعي، تعيين قيمت آب آبياري با نرخ تنزيل‌ مناسب، اقتصادي و غير اقتصادي بودن جاي‌گزيني تيمارها تحت مديريت‌هاي مختلف بوده است. تيمارهاي آزمايش شامل دو سطح مديريت زراعي (سنتي و برتر) با سطوح مختلف آبياري تكميلي (ديم، تك‌‌آبياري در زمان كاشت و تك‌‌آبياري بهاره) در منطقه مرك استان كرمانشاه بوده است. آزمايش‌ها در مزارع كشاورزان و با مشاركت آنها انجام و داده‌‌هاي لازم جمع‌‌آوري شد. در اين بررسي، جهت انتخاب مناسب‌ترين تيمار آبياري محدود و مديريت زراعي مناسب در دو سال زراعي (85-1384 و 86-1385)، از تكنيك بودجه‌بندي جزيي و براي تعيين قيمت آب از روش اقتصاد مهندسي (فرمول‌‌هاي سري يكنواخت) استفاده گرديد. طبق نتايج به دست آمده، ميانگين هزينه توليد در دو سال زراعي، تحت شرايط مديريت مرسوم و اعمال مديريت برتر زراعي در مزرعه انتخابي منطقه مرك، به ترتيب 5/1107 و 5/1567 هزار ريال در هكتار محاسبه شد. در منطقه مورد مطالعه، جاي‌گزيني تيمار مديريت برتر زراعي تحت شرايط تك‌‌آبياري در بهار توسط ساير تيمارها غير اقتصادي بوده است. زيرا در صورت جاي‌گزيني ساير تيمارها به جاي تيمار انتخابي در منطقه، ميزان كاهش درآمد بيشتر از كاهش در مقدار هزينه خواهد شد. ميانگين سود خالص اين تيمار 5664 هزارريال محاسبه شد كه بيشتر از ساير تيمارها مي باشد. ارزش كنوني هزينه يكنواخت سالانه براي هزينه‌‌هاي سرمايه‌‌گذاري با نرخ تنزيل 7% حدود 3/24723 هزار ريال برآورد گرديد. با در نظر گرفتن هزينه‌‌هاي جاري و حجم آب مصرفي به ميزان 199584 متر مكعب، قيمت هر متر مكعب آب آبياري در منطقه هدف 9/123 ريال محاسبه گرديد.

Limited irrigation in rainfed cultivation must be investigated from economic aspects to determine the best agronomic management practices. The purposes of this study were to determine cost and benefits of rainfed wheat production under traditional and advanced managements (AM), determine the price of irrigation water with proper discount rate, and economics of substitution of treatments under different managements. Experimental treatments included two levels of agronomic managements (traditional and advanced management) with different levels of supplemental irrigation (rainfed, single irrigation (SI) at planting time, and SI at spring time). Field experiments were carried out in some typical farmers’ fields and the requiered data was collected. In this study, in order to select the best irrigation treatments, agronomic managements, and the price of irrigation water at Merek Catchment, in Kermanshah province, in the upper Karkheh river basin, Partial Budgeting (PB) technique and Engineering Economy Methods (uniform series formulas)were used during 2005-07. Results showed that the mean of production cost under traditional and advanced management was estimated at 1107.5 and 1567.5 thousand Rials per hectare, respectively. Compared to other treatments, AM-SI spring treatment was more economical. The mean of the net benefit of this treatment was estimated at 5664 thosands Rials/ha, which was more than the other treatments. Present value of uniform annual cost for capital costs was estimated at 24723.3 thousand Rials with discount rate of 7%. Based on the current costs and volume of water used i.e. 199584 m3, the price of irrigation water was estimated at 123.9 Rials/m3.