بررسي كارايي نسبي مديريت كلان بهداشت روستايي در طول برنامه سوم و سال هاي ابتدايي برنامه چهارم توسعه

Assessment the relative efficiency of rural health micromanagement during the third and the early years of fourth development plan

مقدمه: برنامه هاي توسعه با هدف گسترش رفاه عمومي و عدالت محوري بين شهر و روستا تنظيم شده است. اين برنامه ها معيار مناسبي براي بررسي عملكرد برنامه هاي كلان كشور مي باشند. ارزيابي هر برنامه از مهمترين مباحث عملكردگرايي مي باشد. اين پژوهش با هدف تعيين كارايي نسبي مديريت كلان بهداشت روستايي در استان هاي كشور در طول برنامه سوم و سال هاي ابتدايي برنامه چهارم توسعه انجام گرفته است. مواد و روش ها: اين پژوهش با روش توصيفي و در بين تمامي استان هاي كشور و در طول برنامه هاي سوم و سال هاي ابتدايي برنامه چهارم يعني سال هاي 1386-1379 انجام گرفته است. آمارها از مستندات رسمي كشور استخراج شده و در اين راستا از سه شاخص ورودي و پنج شاخص خروجي و الگو رياضي تحليل پوششي داده ها و نرم افزار DEA master1 براي تجزيه و تحليل استفاده گرديده است. يافته ها: در طي برنامه سوم و چهارم توسعه و بر اساس هشت شاخص، استان تهران و مازندران از نظر كارايي در صدر استان هاي كشور قرار دارند. در كل اختلاف بين كمترين و بيشترين كارايي در استان ها، رو به كاهش است و اين نشانه مديريت مناسب روند توزيع ثروت كشور در بين استان ها مي باشد. در تحليل حساسيت مشخص شد كه شاخص "نسبت بهورز شاغل به 1000 نفر جمعيت روستايي" در ميان ورودي ها و شاخص "درصد خانوارهاي روستايي برخوردار از شبكه آب آشاميدني" در بين خروجي ها، به خاطر كمترين حساسيت از پتانسيل بالايي در ميان استان ها براي توجه بيشتر و استفاده مناسب تر برخوردارند. علاوه بر اين حساس ترين و كاراترين شاخص هاي موجود در بين ورودي ها، شاخص "ميانگين سرانه تعداد خانه هاي بهداشت و مراكز درماني روستايي" بوده است و در ميان خروجي ها نيز حساس ترين و تاثيرگزارترين شاخص "ميانگين هزينه بهداشتي و درماني خانوار روستايي تامين شده از دولت و به صورت رايگان" بوده است. نتيجه گيري: استان هاي كارا براي مديريت مناسب منابع و هزينه هاي خود، بايد به ايجاد همگوني در شاخص هاي خود بپردازند. يعني با مديريت مناسب، شاخص هاي حساس خود را كاسته و از طرف ديگر استان هاي ناكارا به حساس شدن شاخص هاي خود، يعني استفاده بهتر از منابع و برنامه ريزي در بهبود خروجي ها بپردازند.

Introduction: The purpose of development plans is expansion of public welfare and justice among urban and rural areas. These plans are good indicators for assessing the performance of countryʹs macro plans. The aim of this study was to assess the relative efficiency of rural health macro management during the third and the early years of fourth development plan. Materials and Methods: This study has been done with descriptive research method and during third plan and the early years of forth plan, between 2000 and 2007. The statistics were derived from official documents and in this regard, three inputs and five outputs indicators, data envelopment analysis mathematical model and DEA master1 software have been used. Findings: During the third and fourth development plan and based on eight indicators, Tehran and Mazandaran provinces are at the top, in terms of efficiency. Totally, the difference between the lowest and highest efficiency in provinces is declining and this is sign of good management in distribution of wealth among different provinces. The sensitivity analysis showed that "ratio of behvarz to 1000 people of rural population" between the input indicators and "percentage of rural households with drinking water network" between output indicators has a great potential among the provinces for more attention and more appropriate usage, due to their least sensitivity. Moreover, the most efficient and sensitive indicator among inputs is "average per capita number of health homes and rural health centers" and the most effective and sensitive index among output is "average cost of health care of rural households, financed by government and for free". Conclusion: The efficient provinces should harmonize their indicators for a proper management of their resources and costs. It means with a good management, they should reduce their sensitive indicators. On the other hand, the inefficient provinces should pay more attention to sensitize their indicators with better usage of their resources and planning for improvement in their outputs.