درآمدي بر اسلام و آينده‌پژوهي

A Prelude to Islam and Futurology

پيش‌بيني آينده يكي از دغدغه‌هاي هميشگي بشر بوده است. امروزه با پيشرفت دانش، تركيب علوم گوناگون اين امكان را به بشر داده است كه با استفاده از دانش، مسير زندگي آينده را طراحي كند. شريعت مقدّس اسلام با بهره‌مندي از منابع غني، مي‌تواند شيوه‌ها و منابع آينده‌‌پژوهي را غنا ببخشد. دانشمندان مسلمان با تامّل در موضوعات مرتبط با آينده‌پژوهي، مانند زندگي جاودان اخروي، عصر ظهور، قضا و قدر، و پيش‌بيني‌هاي بيان شده در روايات ديني، فصل جديدي در اين دانش ايجاد كرده‌اند. تبيين آينده انسان در امتداد زندگي جاودان اخري، از تفاوت‌هاي اساسي بين آينده‌‌پژوهي اسلامي با آينده‌پژوهي‌هاي متداول است. تبيين تفاوت‌هاي آينده‌پژوهي طراحي شده به وسيله بشر، با آينده قطعي وعده داده شده عصر ظهور از مهم‌ترين تلاش‌هاي علمي دانشمندان اين حوزه است. تعميق تفكر آينده‌پژوهي نيازمند تبيين رابطه با موضوع «قضا و قدر» است؛ به گونه‌اي كه انسان نقش خود را در تدوين قضا و قدر الهي بداند. همچنين يكي از مسايل مطرح در منابع اسلامي، روايات معتبري است كه بخشي از آينده را براي بشر پيش‌بيني كرده است. اين روايات سختي پيش‌بيني آينده را از دوش بشر برداشته، اما اقدام‌ها و طرح‌ريزي براي آينده را بر دوش او نهاده است. آمادگي حوزه‌هاي علميه براي تامّل در اين عرصه‌، بستر مناسبي براي تحوّلات در پيش رو فراهم خواهد كرد.

Prediction of the future has always been one of the manʹs concerns. Nowadays, scientific progress and combination of different sciences has enabled man through these sciences to find the path to his future life. The sacred Islamic law with its valuable sources are rich with methods and sources of futurology. Muslim scholars introduce a new chapter of this discipline by contemplating on the issues on Future Study such as the eternal life in the hereafter, the period of appearance of Imam Mahdi, decree and destiny and predictions to which religious traditions have referred. Among the main differences between Islamic future studies and the common futurology is the emphasis of Islam on manʹs future in line with the eternal life in the hereafter. One of the most important scientific endeavors of futurology is elucidating the differences between futurology proposed by man and the definite promise of appearance period. Deepening the idea of futurology demands explaining its relationship with decree and destiny, which helps to understand his role in formulating divine decree and destiny. Furthermore, there are several authentic traditions in Islamic sources which predict for man part of the future. These traditions have eased off for man the difficulty of prediction, placing the responsibility of taking measures and designing future programs on his shoulder. Seminariesʹ readiness to contemplate on these fields contributes to the future changes