بررسي مواد، مصالح و تكني كهاي ساخت بخورسوزهاي فلزي دوره سلجوقي ناحيه خراسان

A Study on the Material and Ornamentation Techniques of Seljuq Incense Burners of the Khorasan Province

با روي كار آمدن سلجوقيان در ايران، هنر و صنعت در زمين ههاي مختلف به رشد و بالندگي ب يسابق هاي دست يافت. فلزكاري از هنرهايي بود كه پيشرفت چشمگيري خصوصاً در خراسان از مناطق اصلي تحت سلطه ي سلجوقيان يافت. در اين منطقه تنوّعاتي در ساخت اشيا به وجود آمد و مكتب فلزكاري خراسان به وجود آمد. يكي از اين اشيا بخورسوزها بودند كه داراي تكنيك هاي متنوع ساخت و تز يين بودند. سنت بخور سوزاندن با كاركردهاي مختلف مذهبي، درماني و بهداشتي و معطر كردن فضا، ايالات شمال شرقي ايران به خاطر بخورسوزهايي كه با فلز ساخته مي شد شهرت يافت. در اين بين بررسي مواد و مصالح، تكني كهاي ساخت بدنه، بررسي فرم و نقش بخو رسوزهاي فلزّي دوره سلجوقي ناحيه خراسان به دليل عدم وجود يك تاريخ جامع يا اثري داير هالمعارفي درباره هنر اسلامي در بيشتر پژوه شها مغفول مانده است. البته در اين مقاله تنها به بررسي مواد و مصالح و تكني كهاي ساخت و تزيين پرداخته م يشود. با بررس يهاي انجام شده بر روي نمون ههايي كه از موز ههايي مانند لوور، ارميتاژ، ايران باستان و .... برخي ساي تها به دست آمده، م يتوان اظهار داشت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت و تزيين بخورسوزها غالبا مس، آلياژهاي مس، نقره و به ندرت طلاست. مشب ككاري از تكني كهاي اصلي و ضروري تزيين است و قلمزني و كند هكاري، بعضاً ترصي عكاري و ب هندرت كوف تگري از ساير تكني كهاي تزيين بخورسوزها هستند. كه غالباً به روش ريخت هگري ساخته شد هاند. اهداف مقاله -1 شناسايي بخورسوزهاي فلزي منتسب به دوره سلجوقي در موز هها و گالر يهاي داخلي و خارجي -2 شناخت مواد و مصالح و تكنيك به كار رفته در ساخت و تزيين بخورسوزهاي فلزّي دوره سلجوقي ناحيه خراسان سوالات مقاله 1 - مواد و مصالح به كاررفته در بخورسوزهاي فلزّي دوره سلجوقي ناحيه خراسان كدام اند؟ 2 - تكنيك ساخت و تزيين در بخورسوزهاي فلزّي دوره سلجوقي ناحيه خراسان چگونه است؟

With the emergence of the Seljuk era in Persia, art and industry achieved an outstanding revolution. Metalwork, in particular, received impressive developments in all fields and was greatly used in the Khorasan province. The renowned usage resulted in the formation of Khorasan metalwork school. Preserving all conventional techniques, this school made some variations in creating unique objects including the incense burner which is considered as one of the exceptional objects of this period which created with various techniques and ornamented with alluring designs. The art of making incense burners with diverse applications including religious and medical purposes and also because of its pleasant scent popularized its use in the north-west provinces of Persia. In this study, the constructing materials, techniques, and decorative elements of the incense burners are focused upon according to form, meaning and design. The Seljuk incense burners of the Khorasan province were usually neglected by researchers since there is no accurate and comprehensive study in this regard. The results of the analysis of a number of incense burners from museums worldwide including the Louvre museum, St. Hermitage and Iran Bastan collections reveal that most incense burners were from copper, copper alloys, silver and at times gold. Latticework is one of the major and necessary embellishment techniques as well as etching and carving; furthermore, on the frequently molded items, incrustation, and rarely inlay are applied. Aim of the research: 1.Investigating the Seljuk incense burners preserved in collections worldwide. 2.Identifying the material applied in creating and ornamenting the incense burners. Research questions: 1.What are the materials applied on Seljuk incense burner of the Khorasan province? 2.How are the techniques applied on the incense burners carried out?