ارزيابي صندوق درآمدهاي ملي ناشي از فروش منابع طبيعي تجديد‌ناپذير؛ با تاكيد بر صندوق توسعه جمهوري اسلامي ايران

Assessment of National Revenue Fund from the Sale of Non-renewable Natural Resources; with Emphasis on Iran’s National Development Fund

برخي از اقتصاددانان قرن بيستم معتقدند منابع طبيعي يكي از عوامل كليدي رشد اقتصادي محسوب مي‌شود؛ اما كندي رشد اقتصادي كشورهاي در حال توسعه كه داراي منابع طبيعي‌اند پديده‌اي غيرمنتظره در ادبيات توسعه اقتصادي است. نكته مهم اين است كه منابع طبيعي به‌خودي‌خود نه نعمت‌اند و نه مصيبت؛ بلكه عامل تعيين‌كننده، نحوه مديريت و استفاده از اين درآمدها مي‌باشند. داشتن سرمايه طبيعي يكي از عوامل توسعه است و اين عامل زماني كه با سرمايه‌هاي اجتماعي، فرهنگي و انساني تلفيق شود، مي‌تواند پيشرفت ايجاد كند. كشورهاي در حال توسعه داراي منابع طبيعي براي جلوگيري از پديده نفرين منابع تاكنون سياست‌هايي همچون خصوصي‌سازي، تنوع بخشيدن به صادرات، توزيع مستقيم درآمدهاي نفتي و صندوق درآمدهاي ملي را به‌كار گرفته‌اند. در ايران حساب ذخيره ارزي از سال ???? براي مديريت درآمدها در دوران رونق و ركود نفتي ايجاد شد. مدعاي مقاله حاضر اين است كه براساس تجربيات كشورها، در سطح ترتيبات نهادي كلان، زماني عملكرد صندوق با موفقيت همراه است كه با كاهش نقش دولت، شبكه‌اي از روابط ميان دولت، نهادهاي اجتماعي و صنعت شكل گيرد. در سطح خرد نيز بر عواملي همچون شفافيت، پاسخ‌گويي، معيارهاي شفاف و واضح براي پس‌انداز و خرج كردن، جلوگيري از اصلاحات اختياري قانون، حسابرسي دقيق و ارايه گزارش‌هاي منظم و برگزاري جلسات علني با حضور رسانه‌ها تاكيد ‌شود.

Some of the economists of the twentieth century believed that national resources is a key factor of economic growth, but slowly economic growth in developing countries which had natural resources was an unexpected phenomenon in the literature of economic growth. It is worth noting that natural resources are neither curse nor blessing, however they are determinant factors to manage and use of these revenues .In order to avoid the curse phenomenon of resources, developing countries have used policies such as privatization, diversifying exports, direct distribution of oil revenues and national revenues fund. Since 2000, Iran’s Foreign Exchange Reserves Account has been established to manage revenues during the oil boom and bust. This paper reviews the experiences of different countries in responding to the question, which in some cases concluded to success while in the others to failing management of the resources. Based on the development theories and the experiences of developing countries at the macro-level institutional arrangements, our propose is that the only way to manage the fund performance is reducing the governmentʹs role and at the same time making a network of relationships among the state, society and industry. This network will play an equal and active role in managing the fund. At the micro-level there is an emphasized on such a factors as transparency, accountability, clear measures for saving and spending , prevent arbitrary changes to the law, and providing regular and detailed reports on all completed tasks (including cash flows and credit allocation) and holding public meetings with the presence of media.