اثر مقياس و نوع سامانه‎ي طبقه بندي بر نتايج نقشه برداري خاك به روش ژيوپدولوژي

Effect of Scale and Type of Classification System on the Results of Soil Mapping Using Geopedologic Approach (A Case Study: Damavand Region, Tehran Province)

ژيوپدولوژي، كاربرد روشمند تجزيه و تحليل سطوح ژيومرفيك براي نقشه برداري خاك است كه عوارض طبيعي زمين را متناسب با مقياس، در يك سامانه ي سلسله مراتبي، منظم و استاندارد مي نمايد. در اين راستا تاثير مقياس و نوع سامانه ي طبقه بندي خاك بر قابليت اعتماد نتايج روش ژيوپدولوژي مورد پژوهش قرار گرفت. براي اين منظور، دو محدوده ي مشابه A و B پس از تهيه ي نقشه ي تفسيري اوليه منطقه اي به وسعت 1500 هكتار در شرق دماوند بر روي عكس هاي هوايي با دو مقياس 1:55000 و 1:40000، انتخاب شدند. سپس، متناسب با مطالعات نيمه تفصيلي خاك،به حفر خاك رخ در هر كدام از محدوده هاي مشابه مورد نظر اقدام گرديد. با تشريح و نمونه برداري از همه ي افق هاي پيدايشي خاك رخ هاي مطالعاتي و انجام آزمايش هاي فيزيكي و شيميايي لازم بر روي نمونه ها، رده بندي خاك رخ ها بر اساس سامانه ي رده بندي آمريكايي (تا سطح فاميل) و بر مبناي سامانه‎ي طبقه بندي جهاني (تا سطح زيرواحد) نهايي گرديد. نتايج، حاكي از تاثير قابل ملاحظه ي مقياس نقشه برداري بر نتايج روش ژيوپدولوژي بود؛ به طوري كه ميزان شباهت نسبي خاك هاي دو واحد مشابه گفته‎شده در مقياس 1:40000، همواره و در همه ي سطوح طبقه بندي، كمتر از مقياس 1:55000 بود. از سوي ديگر، سامانه ي رده بندي خاك آمريكايي نسبت به سامانه ي طبقه بندي جهاني در برآورد ميزان شباهت نسبي خاك هاي موجود در ژيوفرم هاي مشابه، از هم خواني بالاتري با روش ژيوپدولوژي برخوردار بود. به طور كلي، روش ژيوپدولوژي هنوز قادر به برآورد و تعيين تغييرات كامل خاك ها و تعريف دقيق طبيعت بي نظم و درهم آن ها نمي باشد و كارايي اين روش، محدود به مقياس هاي نيمه تفصيلي و كوچك تر است.

Geopedology is a systematic approach to analyze the geomorphic levels for soil mappingwhich organizes natural terrains in a hierarchical order in accordance with their scale. Hereon, the effect of mapping scale and kinds of soil classification system on the reliability of the geopedologic approach was investigated. In view of that, after air-photos interpretation (1:55,000 and 1:40,000 scales) of an area (1500 ha) on the east of Damavand, two similar delineations (named A and B) were selected on the geoform map. Then, some pedons were dug in the similargeoforms based on semi-detailed soil surveys. The pedons were classified up to the family level according to Soil Taxonomy and up to the subunit level (including suffix and prefix qualifiers) based on WRB soil classification systems. This was the conducted when description and sampling from all genetic horizons and physical and chemical analyses had been already done. The results showed that mapping scale affected the results of the geopedologic approach significantly, so that relative similarity in all taxonomic levels was lower in 1:40,000 scale than the 1:55,000 scale for all studied pedons. Besides, Soil Taxonomywas more adaptable than WRB in predicting the relative similarity among soils in the same geoforms. On the whole, the geopedologic approach is still not able to estimate and determine the complete variability of soils and define their chaotic nature precisely, and the performance of this approach is limited to semi-detailed surveys and smaller ones.