پهنه بندي حوضه درياچه اروميه از نظر خشكسالي با روش تجزيه به عامل ها

Regionalization of Urmia Lake Basin from the View of Drought Using Factor Analysis

روش هاي تحليلي كاهش ابعاد داده ها مانند PCA براي درك صحيحي از عوامل موثر بر تغييرات اقليمي با توجيه قسمت مهمي از كل واريانس با تعداد محدودي از مولفه هاي اصلي، در برنامه‌ريزي منابع آب حايز اهميت است. روش تجزيه به عامل ها در اين تحقيق به عنوان تصويركننده فضاي اطلاعات روي محورهاي محدود و معين استفاده شده است. هدف اصلي اين مطالعه پهنه بندي حوضه آبريز درياچه اروميه از نظر خشكسالي با روش تجزيه به عامل ها است. آمار بارش هاي ماهانه 30 ايستگاه هواشناسي در دوره آماري 2009-1972 استفاده شد. شاخص بارش استاندارد (SPI)، براي هر يك از ايستگاه هاي منتخب در دو مقياس 3 و 12 ماهه به كار برده شد. تجزيه به عامل هاي مربوط به داده هاي SPI براي پهنه-بندي منطقه از نظر مشخصه هاي خشكسالي انجام گرديد. همگني نواحي به دست آمده با روش آماره S ويلتشاير بررسي شد. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي SPI سه ماهه (دوازده ماهه) نشان داد كه تعداد 5 (6) عامل ويژه بزرگتر از يك دارند و 08/68 (88/78) درصد از واريانس كل را در مجموع توجيه مي كند. حوضه درياچه اروميه با توجه به ضرايب عامل ها پس از چرخش در مقياس 3 ماهه (12 ماهه) به پنج (شش) ناحيه تفكيك شد. نتايج آزمون همگني نشان داد كه نواحي به دست آمده همگن هستند.

Having a correct view of the effective factors on climatic changes by explanation of a considerable part of the total variance in data with limited number of principal components the analytical methods of decreasing data dimensions, such as PCA are important tools in water resources planning. In this study factor analysis method as a tool for projecting the information space on the limited and specific axes, has been applied. The main aim of this study is regionalization of Urmia Lake basin from the view of drought using factor analysis. For this purpose monthly precipitation data of 30 weather stations in the period 1972-2009 were used. For each of the selected stations three and twelve months SPI value were calculated. Factor analysis conducted on SPI values to delineate the study area with respect to drought characteristics. Homogeneity of obtained regions tested using the S-statistics proposed by Wiltshire. Resultes of factor analysis of 3 (12) months SPI values showed that 5 (6) factors having eigen values greater than 1 acounted for 68.08 (78.88) percent of total variance. Urmia Lake basin delineated to 5 (6) distinct regions considering the eigenvectors following rotation using the 3 (12) month time scale. Results of homogeneity test indicated that all of the obtained regions were homogeneous.