ارزيابي اثرات ناكارايي اقتصادي بر عرضه ستانده و تقاضاي نهاده: مطالعه موردي گندم آبي در بخش زراعت ايران

Evaluating the Effects of Economic Inefficiency on Output Supply and Input Demand: The Case of Irrigated Wheat in Iran Farming Sector

تخمين توابع عرضه ستانده و تقاضاي نهاده‌هاي آن‌ها در بخش توليد كشاورزي با فرض وجود كارايي كامل اقتصادي، نتايج گمراه‌كننده‌اي را براي سياست‌گذاري به‌همراه دارد. از اين رو، در مقاله حاضر به ارزيابي اثرات ناكارايي اقتصادي استان‌هاي كشور بر ستانده و تقاضاي نهاده‌ گندم‌كاران آبي در دوره زماني 88-1379 پرداخته مي شود. به اين ‌منظور، ابتدا ناكارايي اقتصادي با استفاده از مدل‌هاي توليد و هزينه مرزي(دوگان) تصادفي بدست آمده و سپس اثرات اين ناكارايي در قالب دو سناريو، بر عرضه ستانده و تقاضاي نهاده گندم آبي بدست مي آيد. سناريوي اول بدون لحاظ ناكارايي و سناريوي دوم با لحاظ ناكارايي تعريف شده است. داده‌هاي مورد استفاده در تحقيق عبارتند از: توليد گندم آبي و هزينه‌هاي توليد آن، مقدار استفاده از سطح زيركشت، بذر، نيروي‌كار، سموم، كودحيواني وشيميايي و قيمت‌هاي اين نهاده‌ها. نتايج نشان مي‌دهد كه ناكارايي فني، ‌تخصيصي و اقتصاديِ گندم‌كاران آبي در استان هاي كشور در اين دوره به‌‌ترتيب معادل 21، 23 و 38 درصد بوده است. علاوه بر اين، با لحاظ ناكارايي اقتصادي در تابع سود گندم‌كاران، شيب تابع عرضه ستانده به شدت متاثر شده است. ناكارايي همچنين، ضرايب تقاضاي نهاده را نيز تغيير داده است. به اين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه جز ناكارايي فني در قياس با ناكارايي تخصيصي، اثرات بيشتري بر تقاضاي نهاده دارد.

The estimation of output supply and inputs demand in farming sector with the assumption of full economic efficiency may result in false policy decisions. This article investigates the effects of irrigated wheat economic inefficiency on output supply and inputs demand in the period 2001-2009. After estimating the economic inefficiency by the use of production and cost stochastic models, the output supply and inputs demand of irrigated wheat are obtained through seemingly unrelated regression method. Results show that technical, allocative and economic inefficiency in irrigated wheat production in Iran are 21, 23 and 38 percent respectively. Moreover, the slope of output supply function is strongly affected by the related economic inefficiency in profit function and inefficiency changes input’s demand coefficients. Results also show that technical inefficiency has a greater effect on inputs demand compared to the allocative inefficiency.