بررسي آثار اقتصادي و اجتماعي محدوديت عرضه فرآورده‌هاي نفتي با استفاده از الگوي مختلط ماتريس حسابداري اجتماعي

Investigating the Economic and Social Impacts of Petroleum Products Supply Constraints Using Mixed Social Accounting Matrix

با توجه به محدوديت هاي موجود در واردات فرآورده‌هاي عمده نفتي مانند بنزين، گازوييل و گاز مايع، اين سوال مطرح است كه محدوديت عرضه اين فرآورده‌ها، تا چه ميزان بر توليد ساير بخش‌هاي اقتصادي، درآمد عوامل توليد و نهادهاي جامعه(خانوارها) اثر مي‌گذارد؟ يكي از الگوهاي تعادل عمومي قابل استفاده براي سنجش اين آثار، الگوي ماتريس حسابداري اجتماعي(SAM) است. اما در شرايط محدوديت عرضه در برخي از بخش‌هاي اقتصادي، بكارگيري الگوي تقاضا‌محورِ SAM براي سنجش آثار اقتصادي و اجتماعي با كاستي هايي همراه است. در اين مطالعه، براي اولين بار از الگوي اصلاح‌شده تقاضا‌محور، در قالب الگوي مختلط SAM و ماتريس حسابداري اجتماعي حامل‌هاي انرژي سال 1385 استفاده شده است. اين ماتريس، با توجه به هدف تحقيق و براي اولين‌بار تهيه و تدوين شده است. نتايج مطالعه مبتني بر سناريوي كاهش عرضه به اندازه كل واردات براي هر فرآورده نفتي است. مطابق اين نتايج، محدوديت عرضه فرآورده‌هاي نفتي بيشترين ميزان كاهش توليد را در بخش‌هايي مانند توليد و استخراج نفت و گاز، خدمات عمده‌فروشي و خرده‌فروشي، ساخت محصولات و مواد شيميايي و محصولات كشاورزي در پي دارد. همچنين، با اعمال اين محدوديت ها درآمد سرمايه بيشتر از ساير عوامل كاهش يافته و درآمد نيروي كار خانوارهاي شهري بطور مطلق و نسبي بيش از خانوارهاي روستايي كاهش مي يابد. با توجه به اينكه انرژي در سبد هزينه خانوارهاي روستايي سهم نسبي بالاتري دارد، درآمد خانوارهاي روستايي نسبت به درآمد خانوارهاي شهري با كاهش بيشتري همراه بوده است.

Today the quantitative assessment of economic and social impacts of petroleum products supply constraints is one of the main policy issues in Iran. This issue arises from the fact that importing gasoline, gasoil and liquefied petroleum gas (LPG) is restricted by international sanctions. In this paper, we showed that a demand driven Social Accounting Matrix (SAM) is not a suitable tool for answering the above question. So, a modified SAM, known as mixed supply driven SAM is suggested. For this purpose the energy SAM of 2006 is used. The overall results reveal that: 1) Petroleum products supply constraints have the most impacts on crude oil and natural gas, retail and wholesale, chemical and agricultural sectors.2) Operating surplus has the most reduction among the other production factors. Results also showed that the fall of urban income as a consequence of supply constraints is more than rural labor either relatively or absolutely.