پيشنهاد الگويي براي تحليل انتقادي ترجمه

Proposal of a Model for Critical Translation Analysis

الگوي ارزيابي كيفيت ترجمه هاوْس (1997، 2009) كه بر مبناي زبان شناسي نقش گراي هليدي استوار گرديده برخلاف اغلب رويكردهاي ارزيابي ترجمه با دستاوردهاي دانش زبان شناسي برخورد گزينشي نمي كند و در تمامي سطوح، يافته هاي يك نظريه تمام عيار زباني را به خدمت مي گيرد. الگوي هاوْس از سطح تحليلي متن آغاز مي شود، اما به تناوب از مرزهاي محصور متن گذر و به صورتي نظام مند روابط متقابل ميان مولفه هاي متني و بافتي را صورتبندي مي كند. در عين حال، به نظر مي رسد الگوي يادشده به تناسبِ تحولات چشمگير نظريه ترجمه، تكامل نيافته و براي پاسخ به نيازهاي تحليلي ترجمه در پارادايم نوين «چرخش ايديولوژيكي» نيازمند تعديلاتي بنيادين است. مقاله حاضر در واكنش به الگوي هاوْس به رشته تحرير درآمده و بر ضرورت بازنگري در آن تاكيد نموده است. مجموعه مباحثي كه در اين باره مطرح شده به پيشنهاد الگوي جايگزيني با عنوان «تحليل انتقادي ترجمه» منتهي گرديده است كه بر ضرورت توجه توامان به روابط «تعادلي» و «بينامتني»، توجه توامان به «محصول» و «فرآيند» ترجمه، تقليل واحد تحليل از «متن» به «رويداد ارتباطي»، افزودن صافي «ايديولوژيكي» به صافي هاي زباني و فرهنگ و ملاحظه عامل «زمان» در ترجمه تاكيد مي كند.