نگاه زيباشناسانه در آرا تربيتي وايتهد

Art and Aesthetics in Whitehead’s Educational Thoughts

آلفرد نورث وايتهد فيلسوف، فيلسوف سرشناس قرن بيستم در كتاب اهداف تعليم و تربيت خويش، كه نويسندگان براي تحقيق در اين مقاله بر آن تمركر كرده‌اند، زيبايي‌شناسي و هنر را پا به پاي تعليم و تربيت مطرح مي‌كند. تعريفي كه وايتهد از زيبايي‌شناسي ارايه مي‌دهد از يك سو با هنر و از سوي ديگر با ارزش‌ها پيوند دارد. از آن جايي كه روح اصلي تعليم و تربيت در نگاه وايتهد همين زيبايي‌شناسي و هنر است، مقاله پيش‌رو با برشمردن وجوه مختلفي كه هنر و زيبايي‌شناسي در انديشه تربيتي وايتهد دارد، سعي مي‌كند ديدگاه نويي را درباره جايگاه هنر در زنده كردن تعليم و تربيت مورد نظر وي ارايه دهد. در اين راستا ابتدا ناگزير از بررسي انديشه ارگانيسيزم (انداوم‌وارگي) و پويايي در فلسفه وايتهد مي‌باشد، سپس به معرفي شناخت پرداخته مي‌شود و در آن تيوري مفاهيم پوياي وايتهد تبيين مي‌گردد. با تاكيد بر نقشي كه تيوري مفاهيم پويا و ايستا در تعليم و تربيت ايفا مي‌كنند، چگونگي شكل دادن هنر به مفهوم، شاكله و ساختار تعليم و تربيت توضيح داده مي‌شود. رسيدن به نگرش استعلايي در سطح دانش، ساختاري مانند صاحب‌سبك شدن در هنر دارد و بنابراين فرد را قادر مي‌سازد كه اين نگرش را به صورت هنرمندانه در واقعيت زندگي به كار گيرد. علاوه بر اين، ارزش كه مي‌تواند روح را به كالبد زندگي بدمد، توسط همين نگرش ايجاد مي‌شود. يعني به واسطه بازافكني طرح تعليم و تربيت مبتني بر هنر و زيبايي‌شناسي، فرد به سطح والايي از ارزش‌ها دست مي‌يابد كه در سير مداوم و تحولي كسب شناخت، همواره همراه او هستند و در نهايت تعليم درس هنر، به عنوان زمينه‌ساز براي رشد درك زيباشناسانه افراد معرفي مي‌گردد. مقاله حاضر مدعي است كه ديدگاه ويژ‌ه‌اي كه وايتهد در نگاه به جايگاه زيبايي‌شناسي و هنر در تعليم و تربيت دارد، خط فاصلي را ميان او و فيلسوفان تربيتي ما قبل و ما بعد او ترسيم كرده و وي را به صورت متمايزي درآورده كه براي به كارگيري در تمام نظام‌هاي تربيتي قابل توصيه است.

Alfred North Whitehead, the well-known philosopher of 20th century, in his book, The Aims of Education, asserts that art and aesthetics are the component parts of education. His definition of aesthetics is related, on the one hand, to the art and, on the other hand, to the values. This article tries to survey different aspects of art and aesthetics in Whitehead’s educational thoughts. Therefore firstly explains the views of Whitehead about organism and dynamics and then deals with the knowledge and cognition from his viewpoint and finally describes Whitehead’s theory of dynamic concepts. From Whitehead’s point of view, the true spirit of education is art. He tries to give a new way of looking at the place of art in making education more enjoyable. The views of Whitehead about the place of art and aesthetics present him as a distinguished educational philosopher; therefore, we believe that his thoughts and theories are useful and applicable for educational systems.