رابطه عقل و ايمان از ديدگاه ملاصدرا و كركگور

Relationship between Reason and Faith in Mullā Sadrā and Kierkegaard

بحث نسبت ميان عقل و ايمان پيشينه‌اي طولاني در اسلام و مسيحيت دارد و ديدگاه‌هاي مختلفي در اين زمينه ارايه شده است. ملاصدرا در ميان انديشمندان اسلامي از جمله مدافعان عقل‌گرايي به شمار مي‌آيد. عقل و ايمان نزد او، هر دو به شناخت مي‌انجامند و رابطه‌اي بسيار منسجم و پيوسته با يكديگر دارند؛ اما فهم اين رابطه و تبيين اين ارتباط به تصريح خود او،‌ نيازمند بينشي عميق و علمي استوار است. از سوي ديگر، سورن كركگور، فيلسوف دانماركي و بنيان‌گذار اگزيستانسياليسم، را در اين مباحث از ايمان‌گرايان افراطي به شمار مي‌آورند. وي برترين ارزش و فضيلت را براي ايمان قايل است و با استدلال عقلي در عرصه ايمان بسيار مخالف است. وي ايمان را امري انفسي و دروني مي‌داند كه اگر بر پايه عقل بنا شود، دگرگون خواهد شد. اين نوشتار بر آن است تا نحوه رويكرد اين دو انديشمند به مقوله‌ عقل و ايمان را به صورت دقيق‌تري مورد كاوش قرار دهد.

The issue of the relationship between reason and faith is of a long historical background in Islam and Christianity provoking theologians and philosophers to propose varying theories throughout the ages. Among Muslim thinkers, Mull? Sadr? is taken to be one of the proponents of rationalism. According to him, both reason and faith can lead to knowledge (cognition) and are said to have a coherent relation with each other. In order, however, to understand or explain this relationship, one needs, as he put it explicitly, to have a profound scientific knowledge. On the other hand, Soren Kierkegaard, Danish philosopher and the founder of existentialism, is deemed to be a radical fideist. He gives high priority and significance to faith while opposing the application of rational arguments in matters of faith. Faith is referred to by him as the individualʹs "inwardness" or "subjectivity", which, if based on reasoning, will be destroyed. The present paper aims to scrutinize in a rather detailed manner, the ways these two thinkers approach the issue of reason and faith.