اشتغال‌‌آفريني كشاورزي در منطقه شمال غرب ايران با تاكيد بر زيربخش باغباني

Agricultural Employment Creation in the Northwest Region of Iran, with an Emphasis on Horticultural Sub Sector

با توجه به لزوم كاهش مهاجرت‌هاي بي‌رويه روستاييان، اشتغال‌آفريني روستايي ضرورت حياتي است. اين مسيله در مناطقي كه تراكم جمعيت روستايي آنها بالا بوده و شرايط مستعدي براي فعاليت‌هاي كشاورزي دارند از اهميت بيشتري برخوردار است. هدف اصلي اين مطالعه، بررسي وضعيت اشتغال‌زايي روستايي در منطقه شمال غرب كشور (استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي، اردبيل و زنجان) و ارايه راهكارهاي مناسب در اين زمينه است. به اين منظور، برخي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي و اقتصادي و نيز سيماي عمومي بخش كشاورزي اين منطقه بررسي و سپس با ميانگين كشوري مقايسه شده است. داده‌هاي اين تحقيق براساس داده‌هاي مركز آمار ايران و نشريات بانك مركزي و معاونت برنامه‌ريزي نظارت راهبردي، جمع‌آوري و با استفاده از نرم‌افزار GIS بررسي توصيفي ـ تحليلي شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه 39/31 درصد جمعيت كشور در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند كه ميزان اين شاخص براي منطقه شمال غرب 66/37 درصد است. براساس شاخص تركيبي محاسبه شده، كشاورزي در اقتصاد اين منطقه نسبت به ديگر مناطق كشور سهم بالاتري دارد. همچنين با وجود سهم تقريباً 23 درصدي بخش كشاورزي از ارزش افزوده استان‌هاي اين منطقه (اين ميزان در سطح كشوري فقط 11 درصد است) و نيز با توجه به اينكه 34 درصد اشتغال اين منطقه به كشاورزي مربوط است، بااين‌حال بهره‌وري نيروي كار بخش كشاورزي در كشور به‌ويژه در شمال غرب، پايين بوده و پديده بيكاري پنهان در آن مشهود است. بنابر يافته‌هاي مطالعه، مي‌توان با انتقال نيروي كار مازاد كشاورزي از زيربخش زراعت به زيربخش باغباني و نيز احداث مجتمع‌هاي گلخانه‌اي در ميان‌مدت و توسعه صنايع جانبي مرتبط با باغباني در درازمدت، زمينه مساعدتري را درخصوص اشتغال‌زايي روستايي بهره‌ور ايجاد كرد.

According to the necessity of the reduction of peasantsʹ irregular migration, employment creation in rural areas is a vital, especially in areas where is so densely rural populated and suitable for agricultural activities too. The paperʹs main objective is to study the situation of rural employment creation in northwest region of Iran (including East and West Azerbaijan provinces, Ardabil and Zanjan) and finding solutions to this problem. Therefore, some of the most important economic and demographic characteristics and common feature of agricultural sector of this region were discussed and compared with the national average. The study is based on Census data of Iranian Statistical Center Yearbooks, Iranian Central Bank and Management and Planning Organization Reports. The data were studied by SPSS & GIS softwares analytically-descriptively. Results show that 31.39 percent of Iranian population lives in rural areas that its average for the northwest region is 37.66 percent. According to the calculated composite index, economically, Iranian northwest agricultural sector is more active than other Iranian regions. Also, in spite of the fact that about 23 percent of value added of this region is obtained from agricultural sector (that the figure is only 11 percent of the total of Iranian population) as well as 34 percent of this regionʹs population engage in agricultural activities, Iranian agricultural labour productivity especially in northwest provinces is low and there is an obvious latent unemployment phenomenon in this region. According to the findings, we can prepare the good way for productive rural employment creation by transferring surplus agricultural labor from the agronomy sub sector to the horticultural sub sector, the establishment of greenhouse complexes in mid-term, and the development of processing industries pertaining to horticultural in long-term.