اثر سرريز سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي و نقش قابليت جذب بنگاه‌هاي داخلي در بخش صنعت: مورد ايران (1386-1376)

Spillover Effects of FDI and Absorptive Capacity of Iranian Industrial Domestic Firms (1997-2007)

در دهه‌هاي اخير سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي نقش مهمي در ايجاد توسعه و بهبود رشد اقتصادي كشورهاي جهان داشته است. سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي مي‌تواند در كنار انتقال سرمايه، به‌عنوان كانالي براي انتقال فناوري‌هاي جديد به كشور ميزبان عمل كند. با اين حال مطالعات تجربي، نتايج متفاوتي از نظر جهت و ميزان اثرگذاري سرمايه‌گذاري خارجي روي بهره‌وري بنگاه‌هاي كشور ميزبان به‌دست مي‌دهند. از سرمايه‌ي انساني به عنوان شاخص قابليت جذب بنگاه‌هاي داخلي در سرريز بهره‌وري به اين بنگاه‌ها استفاده شده است. در مقاله‌ي حاضر با استفاده از مدل داده‌هاي تركيبي براي تعدادي از زيرگروه‌هاي بخش صنعت، اثرات سرريز سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي طي دوره‌ي زماني 1386-1376 مورد آزمون قرار مي‌گيرد. نتايج نشان مي‌دهد كه وجود بنگاه‌هاي خارجي از طريق پيوندهاي عمودي روي بهره‌وري بنگاه‌هاي داخلي، اثر مثبت و معني داري داشته است و پيوندهاي افقي بين بنگاه‌هاي داخلي و خارجي بهره‌وري بنگاه‌هاي داخلي را كاهش مي‌دهد. اما با افزايش سطح سرمايه‌ي انساني و هزينه‌هاي تحقيق و توسعه در بنگاه‌هاي داخلي، رفته رفته اثرات منفي پيوندهاي افقي مثبت و افزايشي مي‌شود. طبقه بندي JEL: ,L60, D24, F21 ,O3 E24

In recent decades, foreign direct investment (FDI) has played a vital role in economic growth of developed and developing countries. FDI brings new capital and technology to the host country beside a possibility of spillover to local firms. Hence, FDI is considered as an important channel of technology transfer. However, in empirical studies, the size and direction of effects of FDI on productivity of host country firms is in doubt. Furthermore, the absorptive capacity of domestic firms is also important in determining the direction and size of the spillover effect to the host country’s domestic firms. In this study, we examine spillover effects of FDI in a number of industry sub-sectors over the period 1997-2007, using a panel data model. Moreover, the human capital and R&D expenditures are considered as indicators of the absorptive capacity of the domestic firms. The results show that horizontal linkages between foreign and domestic firms reduce the productivity of domestic firms, while vertical linkages increase it. Gradual increase of human capital investment can reverse the negative effects of horizontal linkages. JEL Classification: F21, D24, L60, O3, E24