پژوهشي بر سازه هاي آبي بيرجند مطالعه موردي: يخچال ها

A Study of Water Constructions in Birjand A Field study: Glaciers

پژوهشي بر سازه هاي آبي بيرجند مطالعه موردي: يخچال ها علي زارعي و حسن هاشمي زرج آباد چكيده اعتبار و عظمت يخچال ها در مقايسه با ساير سازه هاي آبي نه تنها كمتر نيست بلكه ويژگي هاي معماري و عملكرد خاص آنان گاه نشانه تمدن و پيشرفت يك ملت و پيوند عميق آن با تمامي مظاهر فرهنگ و هنر و تمدن آن سرزمين به شمار مي آيند. چنانچه شرايط اجنماعي و مهمتر از آن موقعيت اقتصادي به گونه اي بود كه براي احداث يخچال مساعد مي نمود ساخت يخچال از طرف متمكنين، امرا و حاكمان محلي مرسوم بوده است. برخلاف آب انبارها و بركه هاي عمومي آب آشاميدني در شهرهاي و روستاها كه احداث آن ها از مباني خيرات محسوب مي شد و ساختمان و آبش وقف بود يخچال ها منبع درامد زيادي براي صاحبانش به شمار مي-رفته اند. بيرجند از جمله شهرهاي حاشيه كوير است كه شرايط اقليمي خشك داشته و بالطبع كمبود آب اشاميدني در ايجاد سازه هاي آبي و تاسيسات آبرساني تاثير بسزايي داشته است. از جمله سازه هاي آبي اين شهر يخچال هاست كه شاهكار معماري كوير از نوع سازه هاي آبي در ايران محسوب مي گردد. در اين مقاله سعي خواهد شد ضمن بر شمردن اهميت شازه آبي يخچال با تكيه بر شيوه بررسي ميداني به معرفي انواع يخچال هاي موجود در بيرجند پرداخته و جهت تجسم بهتر اين بناها تصاوير و طرح هايي به صورت پلان و نما ارايه خواهد شد. واژگان كليدي: سازه هاي آبي، بيرجند، يخچال ها، معماري، يخچال هاي بياباني.

A Study of Water Constructions in Birjand A Field study: Glaciers By: Ali Zarei, and Hassan Hashemi Zardjabadi (faculties of Birjand University) Glaciers are very important water constructions both architecturally and applicationally. Whenever possible, the rich, the governors, or other people tried to make one in a place. Despite the water-stocks and other sources of water which were free to people of the region, the glaciers were considered a source of income for its builder(s). Birjand. In Birjand, as a city next to desert, and having a dry climate, water constructions were always of great importance. One of these constructions in this city, the old glacier, is an architectural masterpiece. The importance of glaciers, in general, and glaciers in Birjand, in particular, are considered in this paper. Key words: Water constructions, glaciers, desert glaciers, architecture