اجزا و مدل‌هاي متداول سنجش دارايي‌هاي فكري

The Common Components and Models of Intellectual Properties Measurement

دنياي كنوني، عصر دانايي است. مواهب و دارايي‌هاي طبيعي و مشهود كليد كاميابي جوامع و سازمان‌ها نيستند، بلكه برخورداري و مديريت سرمايه‌هاي نامشهود موجود در عرصه‌ي پرتلاطم و چالش برانگيز سازمان‌ها، رمز موفقيت آن‌ها محسوب مي‌‌شود. سازمان‌هايي كه بتوانند اين دارايي‌هاي نامشهود را به خوبي تشخيص دهند و آن‌ها را مديريت كنند، نسبت به رقبايشان از عملكرد بهتري برخوردار خواهند بود. جهت مديريت اين دارايي‌ها، لازم است سازمان‌ها از وضعيت كنوني خود مطلع شده و براي رفع نقص و كمبودهايشان اقدامات لازم را به عمل آورند. هدف از اين مقاله، بررسي و مقايسه‌ي اجزا و مدل‌هاي متداول سرمايه‌ي فكري در سازمان بود. اين پژوهش با استفاده از مرور كتابخانه‌اي و اينترنتي منابع فارسي و لاتين به مقايسه‌ي اجزا و مدل‌هاي متداول سرمايه‌ي فكري پرداخت. سرمايه‌ي انساني شامل دانش، مهارت و تجربه‌هاي كاركنان، مديران و پاسخ موثر آن‌ها به آينده است و منبع بازسازي استراتژيك، نوآوري و خلاقيت مي‌باشد. سرمايه‌ي ساختاري به يادگيري و دانش مقرر در فعاليت‌هاي روزمره اطلاق مي‌‌گردد و زيرساختار حمايتي سرمايه‌ي انساني محسوب مي‌شود. سرمايه‌ي رابطه‌اي نشان دهنده‌ي روابط رسمي و غير رسمي يك سازمان با ذي‌نفعان خارجي و ادراك‌ آن‌ها درباره‌ي سازمان و نيز تبادل اطلاعات بين سازمان و آن‌ها است و عنصر افزايش دهنده‌ي ارزش‌آفريني براي سازمان مي‌باشد. امروزه مدل‌‌هاي متنوعي براي شناخت و اندازه‌گيري سرمايه‌ي فكري در سازمان‌ها به كار مي‌روند، مانند مدل كارت امتيازي (تبديل رسالت و استراتژي به معيارهاي عملكرد، جهت سيستم مديريت و اندازه‌گيري استراتژيك سازمان)، حسابرسي سرمايه‌ي فكري (تعيين جايگاه سرمايه فكري سازمان در ايجاد ارزش مالي)، رهياب اسكانديا (تقسيم ارزش بازار يك سازمان به دو دسته‌ي سرمايه‌ي مالي و سرمايه‌ي فكري)، شاخص سرمايه‌ي فكري (جمع‌آوري مولفه‌هاي سرمايه‌ي فكري در يك شاخص سازماني) و هدايتگر دارايي‌هاي نامشهود (ارزش بازار كل يك سازمان شامل ارزش خالص و مشهود سازمان همراه با سه نوع دارايي ناملموس) كه هر يك داراي ويژگي‌ها و مزاياي منحصر به فردي هستند. در اقتصاد مبتني بر دانش، محصولات و سازمان‌ها بر اساس دانش زندگي مي‌كنند. موفق‌ترين سازمان‌ها در اين ميان آن‌هايي هستند كه از دارايي ناملموس به نحو بهتر و سريع‌تري استفاده مي‌‌‌كنند. امروزه از سرمايه‌ي فكري به منظور خلق و افزايش ارزش سازماني استفاده مي‌شود و موفقيت يك سازمان به توانايي آن در مديريت اين منبع كمياب بستگي دارد. واژه‌‌هاي كليدي: سرمايه‌ي فكري؛ سرمايه‌ي انساني؛ سرمايه‌ي ساختاري؛ سرمايه‌ي رابطه‌اي

The current world is the era of wisdom and knowledge. Endowments, natural and tangible assets are not the key factor for success of communities and organizations; instead, management of intangible assets in this turbulent and challenging environment for the organizations are the key success factor for them. The organizations which are able to recognize these assets and manage them properly would perform better than their competitors. In order to manage these assets, organizations are to be aware of the current situation, and in order to eliminate such deficiencies, they are required to do the necessary actions. This article seeks to review and compare the common components and models of intellectual assets and properties in the organizations through online review literature of Persian and Latin references. Human capital includes knowledge, skills and experiences of employees, managers and their effective response to the future. Structural capital refers to the daily activities required in the learning and knowledge, and it is considered as the supportive infrastructure of the human capital. The relational investment represents formal and informal relationships in an organization with external beneficiaries as well as their perceptions concerning the organization and information exchange between them. Nowadays, various models are used in organizations for understanding and measuring intellectual capital such as the balanced scorecard model, technology Brokerʹs IC audit model, Scandia navigator, intellectual capital index, and intangible assets navigator each of which with unique features and benefits. Products and organizations run based on the knowledge in the knowledge-based economy. Meanwhile, the most successful organizations are those utilize intangible assets better and faster. Currently, the intellectual capital is used to create and increase organizational value, and success of an organization depends upon its ability to manage this scarce resource. Keywords: Intellectual Capital; Human Capital; Structural Capital; Relational Capital