تدوين استراتژي‌ و برنامه‌ريزي براي استفاده از ظرفيت‌هاي سازه آبي قنات‌ در بافت شهري (مطالعه موردي: قنات سنگلج در تهران)

Strategic management and planning to use Qanat’s potentials in cities

قنات، سازه‌اي بومي براي استحصال آب‌هاي زيرزميني است كه از حدود 3000 سال پيش در ايران كاربرد داشته است. كلانشهر تهران بيش از 600 رشته قنات دارد كه قنات سنگلج، يكي از قديمي‌ترين آنها است و در مركز شهر واقع است. در اين مقاله سعي برآن است تا راهكارهايي جهت احيا و باززنده‌سازي رشته قنات مذكور به عنوان الگويي در راستاي مديريت پايدار آب و استفاده از ظرفيت‌هاي قنوات در بافت شهري ارايه شود. در اين رابطه ابتدا به پايش و اندازه‌گيري كليه متغيرهاي كيفي آب پرداخته شده كه نتايج، حاكي از آلوده بودن آب قنات سنگلج و وجود عوامل تهديدكننده بسيار است. سپس با روش تحليلي- كاربردي SWOT برنامه‌ريزي و تدوين استراتژي‌ها انجام شده و با استفاده از روش QSPM، استراتژي‌ها، اولويت‌بندي شده‌اند. طرح احيا نهايي قنات سنگلج براساس استراتژي با بالاترين اولويت اجرايي و در قالب 2 راهبرد با هدف مديريت پايدار منابع آب و بازيافت آن ارايه شده است.

Qanat is a natural underground structure to drain and transfer ground waters, which has been used for more than 3000 years in Iran. There are more than 600 qanats in the megacity of Tehran and SanglajQanat, located in the downtown, is one of the oldest qanats among all. The goal of this paper is to find some approaches to rehabilitate this qanat in order to use qanat’s potential in sustainable water resources management in cities. Therefore, the required water quality parameters were measured and monitored at first. According to the results, Sanglajqanat’s water has been polluted and there are too many external threats. Using SWOT, an applied analytical method, the managing strategies were planned. Then, these strategies were prioritized by QSPM method. Based on the strategies with high priority, the final rehabilitation plan for SanglajQanat was prepared. This plan includes two approaches to achieve the goals: sustainable water resources management and recycling.