بررسي روند تغييرات بلند مدت متغير هاي كيفيت آب رودخانه چهل چاي (استان گلستان)

Long-term trend analysis of water quality variables for the Chehelchay River (Golestan province)

آگاهي از وضع كيفي آب و تغييرات زماني آن در مديريت پايدار منابع آب از اهميت ويژه اي برخوردار است. اين پژوهش به ارزيابي روند تغييرات بلند مدت كيفيت آب رودخانه چهل چاي استان گلستان مي پردازد. براي انجام پژوهش، از داده هاي ثبت شده كيفيت آب در ايستگاه هيدرومتري لزوره واقع در خروجي آبخيز چهل چاي از سال 1355 تا 1387 استفاده شده است. دوازده متغير كيفي آب جهت تجزيه و تحليل انتخاب شد. براي بررسي روند متغير ها از روش هاي آماري ناپارامتريك (آزمون من-كندال و كندال فصلي) استفاده شد. نتايج نشان داد كه، هفت متغير (سديم، كلريد، SAR، سولفات، پتاسيم، EC و TDS) روند افزايشي معنادار دارند، چهار متغير بدون روند هستند و تنها يك متغير (بيكربنات) روند كاهشي معناداري دارد. روند افزايشي متغير ها و تنزل كيفيت آب رودخانه چهل چاي را مي توان ناشي از عواملي نظير تغيير كاربري اراضي، فرسايش خاك، و ورود زايدات ناشي از فعاليت هاي انساني به رودخانه دانست. مطالعه تغييرات كاربري در آبخيز چهل چاي در چهار دهه گذشته نيز حاكي از تبديل 2537 هكتار از مناطق جنگلي به اراضي كشاورزي است. همسو بودن روند تغييرات كاربري اراضي با تغييرات داده هاي كيفيت آب مويد تاثيرات احتمالي آن بر خصوصيات كيفي آب است. نتايج اين پژوهش، نياز مبرم به اقدامات مديريتي براي كنترل منابع آلاينده در اين آبخيز را نشان مي‌دهد.

Information on water quality and its temporal variations is necessary for sustainable water management. The focus of this research is identification of the long-term trends of water quality for the Chehelchay River, Golestan province. The data sets of twelve water quality variables recorded at the Lazoore river gauge station (located in the outlet of the Chehelchay watershed) during the period of 1350-1387 were analyzed. Non-parametric statistical methods (Mann-Kendall and seasonal Kendall tests) were employed for trend detection. The results indicated that, seven variables (sodium, chloride, SAR, sulfate, potassium, EC and TDS) demonstrate statistically significant increasing trend, four variables show no significant trend, and only one variable (bicarbonate) has a decreasing trend. Increasing trend of variables and thus river water quality deterioration could be attributed to factors such as land-use change, soil erosion and human wastes. Our study on land use changes, occurred in the Chehelchay watershed during the period of the study, showed that 2537 hectares of forested areas has been converted to croplands. Agreement between land-use change and water quality trends supports the hypothesis that land-use change is one of the most important factors causing deteriorating trends in the river water quality. This research reveals an urgent need for implementation of necessary management actions in the Chehelchay watershed to control pollution sources and protect river water quality.