تعيين الگوي كشت دشت كاشمر بر اساس حفظ و نگهداري كيفيت منابع آب زيرزميني

Determination of Kashmar Plain Cropping Pattern Based on Maintenance of Groundwater Resources Quality

در مطالعه حاضر با بررسي اثر مصرف كودهاي شيميايي و برداشت هاي بي رويه بر كيفيت منابع آب زيرزميني، رتبه بندي محدوديت استفاده از زمين هاي كشاورزي براي حدود 700 هكتار از اراضي دشت كاشمر تعيين شد. بدين منظور اراضي كشاورزي مورد مطالعه به 8 زيربخش تقسيم شد و كيفيت و محدوديت استفاده بيشتر از اين اراضي با استفاده از معيارها و فاكتورهاي درنظرگرفته شده، توسط روش ويكور برنامه ريزي چندمعياره رتبه-بندي شدند. سپس، با طرح ريزي مدل برنامه ريزي آرماني وزني با در نظرگرفتن 4 هدف زيست محيطي و اقتصادي به طور همزمان براي هر زيربخش، الگوي بهينه كشت و مديريتي استفاده پايدار از منابع آب زيرزميني و دست يابي به كشاورزي پايدار پيشنهاد شد. داده هاي مورد نياز از اداره جهادكشاورزي، سازمان آب منطقه اي و اداره هواشناسي شهرستان كاشمر در سال 1389 جمع آوري شد. نتايج مطالعه نشان داد كه براي جلوگيري از صدمات بيشتر به كشاورزي منطقه، اولويت بندي محدوديت هاي استفاده از زمين بايستي اجرا شود. نتايج بررسي كيفيت منابع آب كشاورزي درسال هاي 1387 و 1389 نشان داد كه افزايش جبهه شوري در زيربخش هاي مختلف دشت گسترش يافته و در آينده اي نه چندان دور، كشاورزي منطقه آسيب جدي خواهد ديد. بنابراين، لازم است كه برنامه هايي از قبيل مديريت منابع آب زيرزميني، تغيير الگوي كشت، افزايش سطح زيركشت گياهان مقاوم تر به شوري، جايگزيني كودهاي شيميايي با كودهاي آلي و توجه به كشاورزي پايدار در منطقه مورد توجه قرار گيرد تا بتوان مديريت جامعي را در بهره برداري از منابع آب زيرزميني منطقه داشت.

In the present study, ranking of agricultural land use constraints for about 700 hectares of Kashmar plain lands were determined by studying the consumption of the chemical fertilizers and impacts of irregular harvest on the quality of the groundwater resources. The studied lands were divided into 8 groups. The quality and more use restrictions were ranked by Vicor multi-criteria programming method and the related factors and indicators. Using weighted goal programming model with consideration to the 4 environmental and economical goals for each group simultaneously,, optimal cultivating pattern, sustainable management of groundwater use and achievement to the sustainable agriculture were proposed. The required data were collected from the Agriculture Administration, the Regional Water administration and the meteorological office of Kashmar County in 2011. Results showed that priority ranking of land use restrictions should be considered to prevent more damages to the agricultural areas. The results on the agricultural water resources quality during 2009 and 2011 showed that salinity increment in different subdivisions has developed. This causes the regional agriculture to face serious damages in the near future. Therefore, in order to achieve a comprehensive management on exploiting the regional groundwater resources, it is necessary to pay attention to some programs such as groundwater quality management, cultivation pattern change, cultivating the more resistant plants to salinity, replacing the chemical fertilizers with organic ones and considering the sustainable agriculture in the region..