بررسي آثار پديده تغيير اقليم بر توليدات كشاورزي (مطالعه موردي: شهرستان شيراز)

Climate change phenomenon is an important environmental challenge of the world that has increased its speed with the increasing extension of greenhouse gases and remote relationship phenomena. Changes

پديده تغيير اقليم يكي از مهم‏ترين چالش‌هاي زيست محيطي جهان است كه با انتشار روز افزون گازهاي‌گلخانه‌اي و پديده‏هاي ارتباط از راه دور بر سرعت آن افزوده شده است. از پيامدهاي شناخته ‌شده ناشي از تغيير اقليم، تغيير در ميزان بارش باران، افزايش وقوع خشك سالي و مناطق بياباني و تغيير در سطح منابع آب سطحي و زير زميني مي‏باشد. در مطالعه حاضر جهت بررسي آثار پديده تغيير اقليم بر توليدات كشاورزي شهرستان شيراز، 3 حلقه چاه واقع در دشت شيراز انتخاب گرديد. آمار ميانگين سطح آب اين چاه‌ها طي سال‌هاي 1357- 1387 بر روي متغير سال رگرس شد. با استفاده از آمار ساليانه بارندگي طي سال‌هاي 1337- 1387 و شاخص بارندگي استاندارد، احتمال وقوع سال خشك در شهرستان شيراز تعيين؛ سپس با استفاده از برنامه‌ريزي رياضي تصادفي دومرحله‌اي و آمار زراعي شهرستان شيراز طي سال‌هاي 1357- 1387، آثار اعمال 5 سناريو پمپاژ با احتمال وقوع سال خشك بررسي شد. نتايج بخش اول مطالعه نشان داد كه سطح آب چاه‌هاي كشاورزي مورد نظر در سطح (034/0p=) كاهش معناداري به ميزان 4/0- يافته‌اند. همچنين، محاسبه شاخص بارندگي استاندارد در شهرستان شيراز نشان داد كه احتمال وقوع سال خشك، 2/0 است. نتايج حل مدل نشان داد كه كاهش بلندمدت درآمد و سود كشاورزي تحت تغيير اقليم ملايم در سال خشك به ترتيب 5/4 و 4/6 درصد و در مقابل كاهش كوتاه مدت درآمد و سود كشاورزي در سناريوي مشابه به ترتيب از 54 و 30 درصد تا 74 و 85 درصد برآورد شد. آب مورد استفاده كشاورزي در كوتاه مدت و بلند مدت كمتر از وضعيت موجود به دست آمد. كاهش در مصرف آب باعث كاهش در عملكرد و درنتيجه درآمد كشاورزي منطقه خواهد شد اما، از وارد آمدن خسارات بلندمدت به سطح توليد محصولات زراعي و منابع آب زيرزميني جلوگيري مي‌كند. در پايان با توجه به نتايج به دست آمده از سناريوهاي مختلف اقليمي و امكان وقوع حالات مختلف تغيير در سطح منابع آب زيرزميني، اتخاذ سياست‌هاي حمايتي در جهت افزايش انگيزه زارعين در استفاده بهينه از منابع آب پيشنهاد مي‌گردد.

Climate change phenomenon is an important environmental challenge of the world that has increased its speed with the increasing extension of greenhouse gases and remote relationship phenomena. Changes in precipitation level, drought occurrence and in the level of surface and groundwater resources are the recognized consequences of climate change. In order to study climate change phenomenon consequences on agricultural production in Shiraz County, three wells rings in Shiraz plain were selected. Mean statistics of water level in wells were regressed on the year during 1978-2008. Using annual statistic of precipitation during 1958-2008 and standard precipitation index (SPI), the probability of dry year incidence determined. Effects of 5 pumping scenario in 3 states of nature was assessed using two-stage stochastic programming. Results showed that water levels at the desired level of agricultural wells has significant decrease 0.4 percent (p=0.034). The long-run loss of income and farm income under the mild climate change and dry years was 4.5 and 6.4 percent. The short-term loss of income and agricultural income in the same scenarios were estimated from 54 and 30 percent to 74 and 85 percent, respectively. Agricultural water use in the short and long term was estimated less than the status quo. Reduction in water use will lead to reduction in yield and farm income in the performance area, however, will prevent the long-term damages to crop production levels and underground water resources. Finally, taking support policies to increase farmerʹs incentives in appropriate use of water resources is recommended.