بررسي محدوديتهاي كمي و كيفي توسعه ي بهره وري از منابع آب دشت زاهدان فسا

Evaluation of Quantity and Quality Limitation in Extending Use of Water Resources- Case Study: Zahedan-e-Fassa plain-

دشت زاهدان يا زاهدشهر يكي از محدوده هاي مطالعاتي حوضه ي آبخيز رود مند مي باشد كه در استان فارس واقع شده است. مساحت اين محدوده ي مطالعاتي 1246 كيلومتر مربع است. در اين تحقيق به بررسي وضعيت منابع آب سطحي و زيرزميني و محاسبه ي تراز آب آبخوان آبرفتي در اين دشت پرداخته شده است. بر اين اساس، حجم كل تغذيه ي سالانه ي آبخوان272/415 ميليون مترمكعب و حجم تخليه ي آن 127/423 ميليون مترمكعب بوده، و بطور ميانگين سالانه حدود 854/7 ميليون متر مكعب از حجم مخزن كاسته مي شود. در سالهاي اخير، به دليل خشكسالي و افزايش ميزان بهره برداري از منابع آبهاي زيرزميني، ميزان افت سطح آب زيرزميني بسيار زياد بوده است. با توجه به اعلام ممنوعيت اين دشت، و محاسبه ي تراز منفي آن و كاهش قابل ملاحظه ي ژرفاي، سطح آب سفره ي آبرفتي، امكان افزايش آبكشي از آبخوان مزبور وجود ندارد. به منظور تامين نياز آب شرب و صنعت در اين محدوده مي توان از تغيير كاربري چاههاي كشاورزي، و يا از طريق آبرساني از سد سلمان فارسي اقدام كرد. از نظر كيفيت منابع آب دشت زاهدان، در قسمتهاي جنوبي دشت تحت تاثير سازندهاي گچي- آهكرسي رزك از لحاظ يون سولفات داراي محدوديت شرب است، و در مجموع بيش از 60 درصد آبهاي دشت داراي كيفيت نامناسب تا بد مي باشند. منابع آب اين دشت داراي رخساره ي شيميايي ميانگين كلروره سديك است. ميانگين مجموع املاح محلول برابر با 3078 ميلي‌گرم در ليتر، و ميانگين هدايت الكتريكي برابر با 4707 ميكروزيمنس بر سانتيمتر مي‌باشد كه نشاندهنده ي كيفيت نامطلوب آب دشت است.

Zahedan plain is one of the sub basins of Mond river that is located in Fars province. The area of this basin is 1246 km2. This research focuses on surface and ground water resources and water balance in Zahedan plain. Thus, the total recharge of aquifer is 415.242 MCM and the total volume discharge is 423.127 MCM and mean annual decrease of aquifer volume is -7.854 MCM. In the recent years, due to drought and an increase usage of water resources, water level has decreased. Due to the exploitation limits on the plains and the negative water balance of the plain and the significant decrease in the water level in the plain there is no possibility to develop the alluvium aquifer in this area. In order to supply drinking and industrial water needs in this area, the utilization of wells can be changed from agriculture to drinking and industrial water or via water supply from Salman Farsi dam. There is drinking water limitation because of water resources quality of Zahedan plain as the southern parts of plain is affected by Razak plaster-marli formation in terms of sulfate ion. Overall, more than 60 percent of plain water has inadequate to bad quality. Water resources of this plain contains chloride sodium. The total average of dissolved salts is equal to 3078 mg per liter and the average electrical conductivity is equal to 4707 micro siemens per cm that indicating poor quality of water plain.