مفهوم شناسي واژه عدالت در فقه اماميه

Terminology of Justice in Imamiyyah Jurisprudence

فقهاي اماميه درباره مفهوم عدالت آراي گوناگوني ارايه داده‌اند. به طوركلي اختلاف آنها دراين باره در سه حوزه اساسي قابل طرح است: 1. فقهايي چون شيخ انصاري و امام خميني، مفهوم عدالت را از قبيل ملكه دانسته‌اند؛ در مقابل، فقهايي مانند وحيد بهبهاني و مرحوم خويي، ملكه ‌بودن عدالت را نپذيرفته‌ و اشكالات فراواني بر آن وارد نموده‌اند؛ 2. مشهور فقها، گناهان صغيره را در صورت عدم اصرار مضر عدالت نمي‌دانند؛ اما در مقابل، برخي از فقها همانند شيخ عبدالكريم حايري و مرحوم خويي، صغاير را به ‌طور مطلق منافي عدالت دانسته‌اند؛ 3. مشهور فقهاي متاخر مروت را در مفهوم عدالت شرط نموده‌‌اند؛ در مقابل، فقهايي مانند صاحب جواهر و امام ‌خميني مروت را در عدالت شرط نمي‌دانند. در اين نوشتار با بررسي دلايل مسيله از آيات، روايات و اصول و بازخواني كلمات فقها، اثبات شده است كه اولاً مفهوم عدالت از قبيل ملكه است؛ ثانياً ارتكاب صغاير به عدالت لطمه‌اي نمي‌زند؛ ثالثاً مروت در عدالت شرط نمي‌باشد.

Imamiyyah jurisprudents have given various views on the meaning of justice. Generally viewed, their deference can be proposed in three essential fields: 1- those jurisprudents like Sheikh Ansari and Imam Kkomeini have known justice as a fully rooted and stable property, malakah; while some like Vahid Behbahani and the late khoyi have disagreed with them and known their view of many objections; 2- on the famous view of jurisprudents, small sins not being insisted on cannot be counted as a breach against justice; while some like Sheikh Abdolkarim Ha`iri and the late Khoyi have known small sins against justice absolutely; 3- it has been well-known for recent jurisprudents to consider compassion as an essential part of meaning in justice, while some like the author of Jawahir and Imam Khomeini disagree with it as a condition of justice. This paper, studying the proofs of the problem in Quranic verses, traditional and principles and the proofs of the jurisprudents, has proved firstly that justice is malakah, secondly that small sins do not break justice and secondly that compassion cannot be counted a condition for justice.