پيام‌هاي انساني نظامي براي دغدغه هاي انسان معاصر

The Nezamiʹʹs Humanistic Message to the People of the World

نظامي گنجوي، در نگرشي غالب، بيشتر به شاعري تغزّلي و پيرو مكتب غنايي شهرت يافته است اما واكاوي دقيق آثار وي حقيقتي ديگرگونه از سيماي واقعي نظامي براي انسان امروزي بازگو مي‌كند كه همانا ساحت خردورزانه و تعليمي او و سخن پردازي هنرمندانه و پرشگرد او در پروردن معني و خلق شعر حكمي و انساني است. توجه به پيوند هنرمندانه صورت كلام او با معاني بلند و در نتيجه فربگي كلام حكيمانه اش، تصويري جامع الاطراف از نظامي به نمايش مي‌گذارد كه تك ساحتي و يكسونگري ذهني را از او بازمي‌دارد. از اين روست كه عموم آموزه‌هاي وي جنبه‌هاي جهاني به خود گرفته و پيامي نو براي انسان امروز به ارمغان آورده است. اين پژوهش بر آن است كه جنبه‌هاي جهاني و پيامهاي انساني شعر نظامي را با تاكيد بر مخزن الاسرار بررسي نمايد. روش پژوهش در اين نوشتار، توصيفي- تحليلي با تكيه بر رهيافت هرمنوتيك است كه با استقصا درآثار نظامي، بويژه مخزن الاسرار و به روش اسنادي صورت گرفته است. از نتايج كاربست اين رهيافت علمي و تتبع در آثار يادشده برمي‌آيد كه از نظر اين شاعر بزرگ، توجّه به خويشتن شناسي و تامل در ساحتهاي بيكران وجود آدمي، راهكاري اساسي براي رهايي از قيد و بندهايي است كه مخّل آرامش فكري و روحي انسان است. از اين رو، اهمّيّت دادن به مكانت و كرامت انسان در گردونه هستي و نفي خشونت و دعوت به نيكي و صلح، از محورهاي عمده پيامهاي نظامي است و تاويلات ويژه و نگـاه وي به جهـان با رويكرد ي فرازماني و فرامكاني، حكايت از جهاني بودن پيامهاي او دارند.

Nezami is known as a lyric poet who follows the lyric school, but a investigation of his works, shows that he is eloquent, wise man and witty (skillful) superior in creation of meaning. He is a world-wide scholar and a powerful poet who is not only as the producer of meaning but also has such a power that can make a complex poetic and artistic elements in his work with new messages to the modern people. With a descriptive-analytical approach, the researchers have made a complete investigation in Makhzan-al-Asrar and Iqbal Nameh to reveal their universal and humanistic messages. The results of the study clearly show that the main theme of his works refers to the potentials of human existence which can bring peace to human mind. Among Nezamiʹs teachings are the dignity of human life which urges for security and peace and also opposition against any transgression. Keyword: Nezami-Human-Universal-Messages, Iqbal Nameh, Makhzan-al-Asrar.