تحليل عناصر داستاني در هفت گنبد نظامي گنجوي*

Analysis of Fiction Elements in Nezami’s Haft_Gonbad

شناختن انديشه‌هاي اخلاقي و تعليمي بزرگان ادبي جز با مطالعه آثار به جا مانده از آنان امكان‌پذيرنيست. انديشه‌هاي بزرگان ادبي و شعرا، گاه در پرده نثر نمايان است و گاه در ميان نظم. نثر يا نظم، گاه شكل داستاني به خود مي‌گيرد. نظامي گنجوي يكي از برترين داستان سرايان منظوم بازباني پويا و تصويري است. هنر داستان پردازي نظامي در هفت پيكر و برجسته‌ترين بخش آن هفت گنبد، جلوه‌اي بي‌بديل دارد. در اين مقاله كوشش شده است ضمن ارايه تعاريف روشن و جامع از عناصر داستاني، با شيوه توصيفي - تحليلي قواعد حاكم بر ساختار قصّه‌هاي هفت گنبد بررسي گردد. براي تحقق اين هدف، ابتدا به بيان ويژگي‌هاي زبان داستاني نظامي و سپس به معرفي مختصر هفت پيكر و شخصيّت بهرام پرداخته شده است. آنگاه با تعريفي كوتاه از عناصر داستان، هريك از قصّه‌هاي هفت گنبد بر اساس عناصر داستاني نظير پيرنگ، صحنه‌پردازي، درون مايه، شخصيّت، لحن و حقيقت مانندي تحليل و از نظر فني ارزش‌گذاري شده است. اين مقاله بر اساس تحليل عناصر برجسته داستاني، مي‌دارد كه نظامي در داستان‌نويسي از سنت قصّه در قصّه گفتن بهره مي‌برد و براي تازگي بخشيدن به داستان خويش، از شگرد صحنه‌پردازي‌هاي پويا، توصيفات بيروني حيرت‌انگيز و گره‌افكني‌هاي متعدد در پيرنگ استفاده كرده است. در ديگر عناصر، داستان‌هاي نظامي عموماَ از ويژگيهاي قصّه‌هاي كهن برخوردار است.

Recognition of ethical and educational thoughts of the nobles of literature is impossible unless we study their works. The thoughts of nobles of literature and poets appears sometimes in the veil of prose and sometimes within verse poetry and prose take the form of fiction occasionally .One of the most outstanding verse fabulists(storytellers)is Nezami-e-Ganjavi with a dynamic and figurative language. Nezami’s art of storytelling glamorizes in Haft-Pekar and the most outstanding part of it Haft-Gonbad . So in order to become familiar with these educations and access to the manner of storytelling and techniques of Nezami’s storytelling and his unique methods, in this article while presenting clear and comprehensive definition of the fictional elements ,effort have been made to investigate rules governing the structure of stories of Haft-Gonbad with a descriptive –analytic procedure. To achieve the goal ,first we express characteristics of Nezami’s fictional language and then we introduce briefly Haft-Peykar and the personality (character)of Bahram. Then with a short definition of fictional elements ,each of the stories of Haft-Gonbad of the basis of fiction of fictional elements such as plot, scenery, theme, character, theme, tone and factuality has been analyzed and evaluated in regard to technical value . Finally ,at the end of article on the basis of analysis of outstanding fictional elements it has been stated that Nezami had been using tradition of story in narrating for fiction writing and for the purpose of renovating his story he used dynamic scenery, marvelous external description and numerous Knotting in the plot. With respect to other elements, Nezami’s stories have the characteristics of ancient stories generally. Keywords :Nezami, Haft-peykar, Bahram, Haft-Gonbad,Fictional elements