بررسي ساختار عزيمت‌ها در داراب‌نامه

A Study of "Departures" in Darab-Nameh

داراب‌نامه، روايت بلندي از كشور گشايي‌هاي فيروز شاه، پسر ملك داراب است. داستاني حماسي– عشقي از قرن هشتم و از نمونه‌هاي ادبيات فولكلوريك. در ريخت‌شناسي، براساس الگوي ولاديمير پراپ، ساختارگرايِ روسي، تلاش مي‌شود الگوي ريخت‌شناسي بر متون ادبي؛ بويژه فولكلور اعمال شود. در اين شيوه، قصّه‌ها بر پايه اجزاي تشكيل دهنده آنها و مناسبات و همبستگي اين اجزا با يكديگر و با كل قصّه توصيف مي‌شوند و هدف در اين بررسي كشف و شناخت ساختار اصليِ قصّه(Master form ) است. در داراب‌نامه حوادث مختلفي روي مي‌دهد و نابساماني‌هايِ بسياري را براي لشكرايران به وجود مي‌آورد.به دنبال هر حادثه، قهرماني براي جبران آن عزيمت مي‌كند.حوادثي كه قهرمانان پشت سر مي‌گذارند با وجود تلوّن و گوناگوني از ساختاري مشابه برخوردار است. اِعمال الگوي ريخت‌شناسي بر داراب‌نامه منجر به شناخت دو نوع عزيمت در داستان شده است. نوع اول از روندي ساده و مستقيم با قهرماني واحد برخوردار است. نوع دوم تركيب چند عزيمت است. حركت قهرمانان قصّه براي جبران فاجعه در نقطه‌اي كه اغلب تقدير تعيين مي‌كند، به يكديگر مي‌پيوندند. آنچه تفاوت عزيمت‌ها را ايجاد كرده، عنصر شرارت و نوع شرير داستان است كه به شرير انساني و غير انساني يا ماورايي تقسيم مي‌شود. شرارت هر كدام، كنش خاصّي را از سوي قهرمانان مي‌طلبد.

"Darab-Nameh" is a long narrative about Firooz shahʹs conquests, who is Malek Darabʹs son. It is an epic-romance story of eighth century, and a sample of folklore literature. In formalism, according to Vladimir propʹs pattern, an attempt is made to apply a formalistic pattern to a literary text especially to a folklore. In this method, the stories are described according to their organizing (forming) parts and the interrelations of these parts with each other and with the whole story. The main aim of the research is to determine the main structure (master form) of the story. Darab-Nameh posturizes different events causing confusions and chaos which occur in Iranʹs army. To remove the anarchy in the army, a hero moves to the scene. Although the events which the hero faces are diverse and apparently different, they all have a more or less similar structure. Applying the formalistic pattern to Darab-Nameh" has led to the recognition of two kinds of heroʹs move toward the war in the story. The first type has a simple and direct process with one hero. The second is the combination of some departures. These departures, which are usually to compensate the disaster, are connected to each other in a point, which is often determined by destiny. The element of wickedness and the type of wicked in the story, which makes the departures different, is divided into human and non-human (supernatural). Each kind of wickedness needs a special reaction of the heroes. Keywords: Darab-Nameh, Formalism, Departure element