مفهوم مرجع قضايي در نظام قضايي كشور

The Notion of Jurisdiction in Iranian Judicial System

شناخت مرجع قضايي تابع شناخت عمل قضايي است؛ چرا كه دو قوه‌ي مجريه و قضاييه، در برابر قوه‌ي مقننه، مجري قانون به شمار مي‌آيند. از سوي ديگر، در نظام حقوقي ايران، كمتر از موقعيت نهادهاي دادرسي بحث شده و تقسيم‌بندي اين نهادها، آن چنان كه بايد با دقت انجام نمي‌شود. در اين نظام حقوقي شاهد ازدياد كميسيون‌ها، شوراها و هيات‌ها در ميان نهادهاي دادرسي هستيم، اما معلوم نيست كه آيا مقنن به دنبال تاسيس يك محكمه يا دادگاه بوده، يا آن‌كه قصد پيش‌بيني نهادهايي براي اجراي قانون را داشته است. معيارهاي ماهوي و شكلي متعددي براي شناخت اعمال قضايي پيشنهاد شده كه اساس قرار دادن هر يك از آن‌ها ممكن است نظم حقوقي را آشفته نمايد. در اين تحقيق، ضمن مطالعه و ارزيابي معيارهاي شناخت اعمال قضايي، نهادهاي دادرسي كشور در نظم حقوقي معرفي مي‌شود و با توجه به نظر برگزيده، هر يك مورد تحليل قرار خواهد گرفت. نتيجه آن‌كه، مرجع قضايي نهادي ثالث است كه با اعمال قوانين ماهوي و شكلي به طور معين راجع به يك اختلاف حقوقي تصميم‌گيري قاطع مي‌نمايد.

The notion of jurisdiction depends to the nature of judicial acts; because two powers called Executive and Judicial in each government are administrator body in regard of Legislative power. In Iranian legal system, in the other word, the situation of Adjudication institutes is less discussed and their classifications have not been studied exactly as should be. In this legal system we can see day by day the increase of institutions’ numbers such as Commissions, Councils and Boards between Adjudication institutes but it is not clearly shown that if Legislator seeks to create a Court or Tribunal by they or its intention merely is creation of some institutions for administration of law in strict sense. Many Substantive and Formal criteria have been suggested for distinguishing judicial acts which foundation of legal system to each one can disorder its supposed order. In this research, after studding and evaluating these criteria, we have endeavored to introduce Adjudication institutes orderly. The result of this article can be summarized in these phrases: “a jurisdiction is a third or an impartial institution that decides about a juridical conflict decisively and certainly by applying substantive and formal rules”.