نقش تمدن اسلامي در توسعه گردشگريِ مقصدهاي مذهبي )مورد مطالعه شهر مقدس قم(

The Role of Islamic Civilization in Development of Tourism in Religious Destinations (Case of Qom)

بازديد از منابع فرهنگي و تاريخي يكي از بزرگترين، فراگيرترين و رو به رشدترين بخش هاي صنعت گردشگري عصر حاضر است. در اين ميان تمدن اسلامي نيز با توجه به ميراث عظيمي كه بهطور ملموس و ناملموس از خود به جا گذاشته، پتانسيل بالايي را براي توسعهي گردشگري ميراث ديني داراست. اين شكل از توسعه در مقاصد مذهبي ايران از جمله شهر مقدس قم كه قسمت عظيمي از اين ميراث اسلامي را در خود جاي دادهاند بسبار قابل اهميت است. ازاينرو در اين تحقيق تلاش شده است تا با شناسايي مولفه هاي اثرگذار تمدن اسلامي بر توسعهي گردشگري مقصد مذهبي قم، نقش تمدن اسلامي در توسعهي اين نوع مقاصد بررسي شود. پژوهش به صورت پيمايشي و با ابزار پرسشنامه در بين كارشناسان گردشگري استان قم انجام گرفته است. نتايج يافته ها، حاكي از آن است كه تمامي مولفههاي پرسشنامه مورد تاييد قرار گرفتهاند و مولفههاي اثرگذار تمدن اسلامي بر توسعهي گردشگري شهر مقدس قم به ترتيب اولويت عبارتاند از: اماكنزيارتي، شخصيت و فضاي معنوي، آداب و رسوم اسلامي، تاريخي بودن شهر اسلامي قم، موزههاي اسلامي، محوطههاي طبيعي مقدس، بناهاي تاريخي دورهي اسلامي، سنتهاي آشپزي اسلامي، هنرها و صنايع دستي دورهي اسلامي، هنرهاي نمايشي اسلامي)تعزيه(، موسيقي اسلامي، طب سنتي اسلامي، ادبيات و شاعران دورهي اسلامي و ورزشهاي سنتي اسلامي. لذا، با توجه به قرار گرفتن ميراث ناملموس تمدن اسلامي در كنار ميراث ملموس آن به عنوان مولفههاي موثر بر توسعهي گردشگري مقصد مذهبي قم پيشنهاد شد ميراث ناملموس اسلامي نيز در كنار ساير شاهكارهاي ملموس اسلامي تبليغ و توسعه داده شود.

Visiting cultural and historical destinations is one of the largest, most pervasive, and fastest growing trends in tourism industry. It is well known that bothtangible and intangible legacies of Islamic civilization have created a great potentialto develop religious heritage tourism in religious destinations of Iran. The holy city of Qom, which embodies a large range of Islamic heritage, is one of such destinations able to foster tourism. This study reviews the role of Islamic civilization in tourism development and identifies factors affecting it in Qom. The research is of survey type and questionnaires were distributed among the tourism experts of Qom. Results approved all the predefined indexes. Factors of Islamic civilization that affect tourism development in Qom, are the following respectively: pilgrimage places, spiritual ambiance, Islamic traditions, being historical , Islamic museums, sacred natural sites, Islamic monuments, Islamic culinary traditions, Islamic arts and crafts, Islamic performing arts, Islamic music, Islamic medicine, Islamic literature and poets, and Islamic traditional sports. Since, both tangible and intangible legacies of Islamic civilization were proved to have influence on the development of religious tourism destination of Qom, the author suggested that Islamic intangible heritage should be promoted and developed alongside other Islamic tangible masterpieces.