توسعه‌ي اقتصادي صنعت گردشگري در ايران و مقايسه‌ي آن با كشورهاي منطقه سند چشم‌انداز

Economic development of Iran’s tourism industry, and its comparison with neighboring countries mentioned in Iran Outlook 2025

اگرچه در دنياي كنوني صنعت گردشگري اصلي ترين و پاك ترين صنعت از حيث ايجاد درآمد تلقي مي شود، اما واقعيات موجود نشان دهنده ي آن است كه كشورهاي جهان نتوانسته اند متناسب با جاذبه هاي گردشگري خويش درآمد كسب كنند. به عبارتي بين توزيع جاذبه هاي گردشگري در كشورهاي جهان و ميزان درآمد آن همبستگي معني داري مشاهده نمي شود. در اين ميان و براي مثال، اگرچه جاذبه هاي گردشگري كشور ايران را در رتبه ي دهمين كشور جهان قرار مي دهد، اما ايران از حيث درآمد گردشگري در جايگاه كم درآمدترين كشورهاي جهان جاي گرفته است. اين در حالي است كه براساس چشم انداز تدويني، دستيابي به جايگاه نخست اقتصادي در منطقه، تصوير ارايه شده براي ايران در افق 4141 است و ازاين رو اين سوال كه سطح توسعه ي بخش گردشگري ايران با توجه به شاخص هاي اقتصادي اين بخش در مقايسه با ساير كشورهاي منطقه سند چشم انداز چه جايگاهي است؟ سوالي است كه پاسخ به آن هدف اصلي اين مقاله را تشكيل داده است. براي محاسبه ي اين جايگاه درمجموع از پنج شاخص مشاركت كل صنعت گردشگري در اشتغال ايجاد شده، مخارج مسافرت و گردشگري داخلي، مخارج ويژه ي دولت، مخارج مسافرت و گردشگري تجاري و در نهايت شاخص سرمايه گذاري در بخش گردشگري و براي تلفيق شاخص هاي مذكور از روش تاپسيس استفاده شده است. نتايج اين پژوهش نشان دهنده ي آن است كه رتبه ي ايران از جايگاه پنجم در سال 0444 به رتبه ي سيزدهم در سال 0442 تنزل يافته است. كشور ايران اگرچه توانسته است رتبه ي خود را در سال 0444 دو پله ارتقا بخشيده و به جايگاه يازدهم دست يابد، اما از حيث ميزان سطح توسعه يافتگي تا دستيابي به رتبه ي نخست منطقه در اين بخش پيمودن مسيري بس طولاني را در فرصتي اندك )تا سال 0402 ( در پيش رو دارد.

Although tourism in today’s world is one of the prominent industries in respect to income generation, the facts reveal that countries fail to earn from it in proportion to their tourism attractions. In other words, there seems no meaningful correlation between dispersion of attractions in the countries and their income from tourism. As an example, although tourism attractions place Iran on the top-10 list, the country is situated among the least-earning in respect of tourism income. However, according to the planned vision, attaining the top economic position in the region is depicted for Iran in 2025. Now a question is to be answered that considering economic criteria, what is the country’s level of tourism development compared to its neighbors. We attempt to answer this question in the current study. To measure this, five indicators are used, including total contribution to employment, inbound tourism expenditure, government-specific expenditure, capital investment, and business travel and tourism expenditure. TOPSIS is used to integrate the aforesaid indicators. Results manifest that in the year 2000, Iran ranked 5 th in the region, while it fell to 13th place in 2005. Although it moved two levels up in ranking in 2010 to reach the 11 th, there is still a long way to achieve the first position in the region in such a short time (until 2025).