نقد شعر «تا انتها حضور»، اثر سهراب سپهري، از منظررشد رواني سوژه در روان‌كاوي لاكان

The Applicability of Lacan’s Psychoanalytic Approach on Sepehri’s “Presence Till Infinity”

ژاك لاكان (J. Lacan, 1901-1981)، روان‌كاو معاصر فرانسوي، در گسترش مفاهيم نظريه‌ زيگموند فرويد (S. Freud) سهمي بسزا دارد. او ديدگاه‌هاي فرويد را در باب ناخودآگاه پذيرفت و آن را گسترش داد و گفت ضمير ناخودآگاه ساختي زبان‌مانند دارد. اين سخن لاكان، كه تحت تاثير نظريات زبان‌شناسي فردينان دوسوسور (F. De Saussure) نيز هست، راهي نوين در پژوهش‌هاي روان‌كاوي باز كرد. او روند رشد يك كودك را از بدو تولد تا بزرگ‌سالي در چهارچوبي از شناخت روان و زبان و با اصطلاحاتي نظير «ساحت خيالي»، «ساحت نمادين»، «فاز آينه»، «فقدان»، «نام پدر»، و « ابژه ديگري كوچك و بزرگ» تبيين مي‌كند. هدف از نگارش اين مقاله نقد و بررسي شعر «تا انتها حضور» از منظر رشد رواني سوژه در نظريه روان‌كاوي لاكان است. با توجه به قرينه‌هاي يافت‌شده در اين شعر نظير «كلمات»، «گفت»، «واژه»، «صحبت»، و درون‌مايه اصلي اين شعر (پديدآمدن دگرگوني به‌سبب حضور زبان) كه اساس نظريه لاكان، يعني زبان، را القا مي‌كند اين نتيجه حاصل شده است كه اين روش براي بررسي اين اثر كاربرد دارد. هم‌چنين با توجه به اين باور پساساختارگرايان كه «واقعيت يك متن زبان‌شناختي است»، نقد حاضر نيز مويد نقد ديگري بر اين اثر از منظر پساساختارگرايي است.

Jacques Lacan (1901-1980), contemporary French psychoanalyst, plays an important role in promulgating Freud’s theories. He accepted Freud’s opinions on the unconscious, spread them and declared that the unconscious has got a structure like that of language. He specifies the procedure of the growth of a child from the birth till adulthood in a framework of recognizing the psycho and language and through such terms as “imaginary order”, “symbolic order”, “mirror stage”, “loss” and “object petit a”. The goal beyond penning this paper, further than surveying and criticizing Sepehri’s Presence Till Infinity through Lacan’s psychoanalytic approach and burrowing through the scientific information imbedded in the work, is to inspect the applicability of Lacan’s psychoanalytic approach to this piece of poetry. According to the presence of certain conspicuous signs such as “words”, “quotation”, “word”, “speech”, and the main theme of the poem (the change resulted from the birth of language) which is the base of Lacan’s theories, we have come to conclusion that this approach to analyzing this poem is applicable.