اِهلال‌ به مثابه شاخص در مطالعه پيوستار فرهنگي جاهلي- قرآني

Ihlal as an Index in the Study of the Cultural Continuum of the Ignorance andQuranic Eras

اهلال از شمار آن دسته از واژه‌هاي قرآني است كه در مقام نفي برخي از رسوم جاهلي در خصوص قرباني حيوان به كار رفته و از آنجا كه داراي كاركرد ثبوتي در شريعت اسلامي نبوده، عملاً در تداول متشرعه زمينه‌اي براي كاربرد نيافته است. عوامل متعدد مانند عدم كاربرد واژه در دوره اسلامي براي قرباني، فاصله گرفتن از دوره جاهلي و فراموش شدن رسوم آن دوره و مطرح شدن مسيله تسميه بر ذبح حيوان - هر چند براي مصرف گوشت روزانه و نه براي مقاصد آييني - موجب شده است تا طيف وسيعي از مفسران و فقيهان در مذاهب مختلف اسلامي مفهوم اهلال بر حيوان را به مفهوم تسميه بازگردانند. در اين مقاله با كاوش در خصوص ريشه واژه و كاربردهاي كهن آن كوشش شده است تا بافت معنايي اين واژه در كاربردهاي پيش از اسلام بازشناخته شود و نشان داده شود آنچه در دوره جاهلي اهلال خوانده مي‌شده، هم از نظر آييني بودن و هم از نظر اختصاص به برخي از قرباني‌ها، تا چه حد محدودتر از كاربردي است كه در شريعت اسلامي براي تسميه بر ذبيحه در نظر گرفته شده است. ضمناً توجه به كاربرد سلبي اهلال در قرآن كريم اهميت دارد، يعني اينكه هرگز امر به اهلال وجود ندارد و صرفاً از خوردن گوشت حيواني كه اهلال آن براي غير خدا بوده باشد، نهي شده است. با توجه به اين نكات، مي‌توان نتيجه گرفت كه آيات مربوط به اهلال مستقيماً و بر اساس دلالت ظاهر نمي‌توانند در مسيله تسميه بر ذبح مورد استناد قرار گيرند و از منظر فقهي، براي تسميه بايد به دنبال مستندات بود كه راساً به‌عنوان سنت يا در مقام تاويل اهلال در كتاب به موضوع تسميه پرداخته باشند.

Ihlal is among the Quranic terms used to indicate the rejection of certain customs of the Ignorance Days concerning sacrifice of animals. Since this issue has not had any actual function in Islamic Law, it has not found any opportunity of usage in Muslims juristic literature. Various factors have caused a wide range of commentators and jurisprudents of different Islamic schools to refer the concept of Ihlal to that of Tasmiyah (uttering the invocation “in the name of Allah” when slaughtering animals).They are lack of the usage of this term for sacrificing animals in the Islamic period, long distance between the Days of Ignorance and today, oblivion of the customs of that time, and the popularity of the issue of Tasmiyah when slaughtering animals – though for the daily consumption of meat rather than ritual purposes. Studying the etymology of the word and its ancient usages, the present article seeks to identify the semantic texture of this word in its pre- Islamic usages .It also indicates that what was termed as Ihlal in the days of ignorance was much more limited than tasmiyah in Islamic Law in terms of being ritual and being restricted to certain sacrifices. Furthermore, it is important to know the negative usage of Ihlal in the holy Quran, since there is no command or recommendation concerning Ihlal .It is only said that eating the meat of an animal whose Ihlal is for other than God is forbidden. Considering these points, it can be concluded that the verses concerning Ihlal can not be directly and based on their denotation be relied on for the issue of Tasmiyah when slaughtering. Therefore for jurisprudential purposes, we should seek other types of evidence or references including explicit Sunna or the esoteric interpretation of Ihlal in the Quran.