تاثير سيستم‌هاي توليد متداول و كم نهاده، تاريخ كاشت و انواع بذر بر عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي ماريتيغال(silybum marianum L.)

The effect of convention and low input systems, planting time, different types of seed on the quantitative and qualitative yield of (silybum marianum L.)

اين بررسي در بهار سال 1384 در ايستگاه تحقيقات مراتع همند آبسرد وابسته به سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي وزارت جهاد كشاورزي در 5 كيلومتري شهر دماوند به صورت كرتهاي دو بار خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كاملاً تصادفي در سه تكرار انجام گرفت. فاكتورهاي آزمايش شامل دو سطح سيستم كاشت (متداول و كم نهاده)، سه سطح تاريخ كاشت (5، 15 و 25 فروردين) و دو سطح بذر (اصلاح شده و بومي خوزستان) بودند. نوع سيستم توليد در كرت‌هاي اصلي، تاريخ‌هاي كاشت در كرت‌هاي فرعي و نوع بذر در كرت‌هاي فرعي فرعي قرار گرفتند. در اين تحقيق صفاتي از قبيل ارتفاع گياه، تعداد كاپيتول در هر بوته، تعداد دانه در هر كاپيتول، قطر كاپيتول، وزن هزار دانه، عملكرد بذر و درصد و عملكرد سيليمارين مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه صفات مورد ارزيابي تفاوت معني‌داري در دو سيستم توليد متداول و كم نهاده داشتند. بيش‌ترين ارتفاع ماريتيغال (8/125 سانتي‌متر) مربوط به سيستم متداول بود كه در مقايسه با سيستم كم نهاده (56/94 سانتي‌متر) در سطحي برتر قرار گرفت. بيش‌ترين ميزان تعداد كاپيتول نيز در سيستم متداول (4/10) به‌دست آمد. در حالي كه در سيستم كم نهاده ساير صفات شامل قطر كاپيتول (028/7 سانتي‌متر)، تعداد بذر در كاپيتول (125 عدد)، وزن هزار دانه (006/25 گرم)، عملكرد بذر (072/1888 كيلوگرم در هكتار)، درصد سيليمارين (711/7 درصد) و عملكرد سيليمارين (443/150 ليتر در هكتار) در سطحي برتر قرار گرفتند. نتايج اين تحقيق نشان داد سيستم توليد كم نهاده به لحاظ ايجاد شرايط مناسب براي رشد ماريتيغال باعث افزايش اجزا عملكرد، عملكرد بذر و سيليمارين شد. سرعت دادن در كشت نيز همين تاثير را داشته است بطوري كه در زمان كاشت اول (5فروردين) بيش‌ترين مقادير صفات ثبت گرديد. در بين بذور مورد استفاده نيز، بذر اصلاح شده مجاري باعث افزايش عملكرد بذر و سيليمارين شد. نتايج نشان داد كه براي بدست آوردن حداكثر بذر و سيليمارين، استفاده از بذر اصلاح شده و سيستم توليد كم نهاده نقش موثري دارد، مشروط به اين موضوع كه تاخيري در كشت انجام نشود.

This investigation was carried out in the spring of 2005 in the Research Station of Rangelands in Hamand in Damavand region. This experiment was done in split-split plot based on randomized complete block design with 3 replications. Treatments were 2 cropping system (Conventional and Low input system) in the main plots, 3 planting time (25 March, 4 and 14 April) in the sub plots and 2 seed types ( Improved and Native of Khoozestan) in the sub-sub plots. Measured traits were plant height, number of capitols in plant, number of seed per capitol, capitol diameter, 1000 seed weight, seed yield, silymarine percentage and silymarine yield. Results showed that there was a significant difference between cropping systems. The highest height (125.8cm) and number of capitols per plant (10.4) were related to conventional system. While other traits including capitol diameter (7.028), number of seed per capitol (125), 1000 seed weight (25.006), seed yield (1888.072), silymarine percentage (7.711) and silymarine yield (150.443) were recorded in the low input system. Results showed that because of suitable condition for plant growth in low input system, highest seed yield and silymarine yield were obtained. Seed planting in the early season had the same effect on growth and yield. Highest values were recorded in the first time of planting (25 March). Also, improved seed caused higher seed yield and silymarine yield. Results showed that for getting highest seed and silymarine yield, using improved seed and low input system is necessary, in condition that, seeds be planted in the correct time.