تاثير روي باقيمانده و شكل‎هاي مختلف شيميايي آن بر رشد و غلظت روي در برنج

The effect of residual zinc and its chemical forms on growth and zinc concentration of rice (Oryza sativa L)

روي از عناصر غذايي ضروري گياه مي باشد كه كمبود آن در خاك هاي آهكي ايران بسيار محتمل است. بخش قابل ملاحظه اي از روي مصرفي در كشت اول جذب گياه نشده و در خاك باقي مي ماند. تحقيق حاضر به منظور بررسي تاثير روي باقيمانده و شكلهاي مختلف شيميايي آن بر رشد و جذب اين عنصر توسط برنج (Oryza sativa L) انجام گرديده-است. آزمايش در20 نمونه خاك سطحي از مناطق برنجكاري استان فارس در قالب بلوكهاي كامل تصادفي بصورت فاكتوريل (3×20) با فاكتورهاي اصلي سه سطح روي و فرعي 20 نوع خاك مختلف در سه تكرار انجام شد. طي اين آزمايش به هر نمونه خاك سه سطح روي (0،5و10 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بصورت سولفات روي) همراه با ساير عناصر غذايي مورد نياز بر اساس آزمون خاك اضافه گرديد. پس از كشت برنج و برداشت آن، خاك هر گلدان پس از جدا سازي ريشه مجدداً در گلدان هاي پلاستيكي ريخته شد و پس از اضافه كردن عناصر غذايي مورد نياز بجز روي بزير كشت برنج برده شد. شصت روز پس از كاشت، گياه را كمي بالاتر از طوقه قطع نموده وزن خشك قسمت هوايي و غلظت فسفر، آهن، مس، منگنز و روي در گياه اندازه گيري شد. در نمونه هاي خاك نيز غلظت روي و مقدار شكلهاي مختلف شيميايي روي نيز تعيين گرديد. طبق نتايج بدست آمده افزايش سطح روي باقيمانده بدليل كافي بودن روي بومي خاك تفاوت محسوسي در رشد برنج ايجاد نكرد. غلظت و جذب كل روي در هر گلدان توسط برنج با افزايش روي باقيمانده بطور معني دار افزايش يافت. بين شكل روي كربناتي و غلظت روي در گياه نيز همبستگي معني داري در سطح يك درصد بدست آمد. از آنجا كه طبق نتايج بدست آمده حدود 41 درصد روي مصرفي به شكل كربناتي تبديل مي شود مي توان نتيجه گرفت علت اصلي اثر باقيمانده روي بر جذب و غلظت روي در گياه تبديل اين عنصر به شكل كربناتي مي باشد.

Zinc deficiency has been reported for some crops in Iran. The published reports indicated that a considerable portion of applied has not been absor bed by the first plant and thus could be used by subsequent crops. The objectives of the present experiment were: the study of (i) The effects of residual Zn on growth and of rice Zn concentration and uptake by rice (Oryza sativa L.), (ii) the Growth and Zn concentration and uptake as affected by Zn chemical forms. Twenty surface soil samples (0-30cm) from major paddy rice fields in Fars province were used and treated with 3 levels of Zn (0, 5, 10 mg/kg soil as ZnSO4.7H2O) and other nutrient elements, then planted to rice (first crop). Pots after added all essential nutrients except Zn were replanted to rice (second crop) for 60 days. Shoot dry weight, relative growth and Zn concentration and uptake were used as plant responses. Soil samples taken before rice and Zn concentration were determined. In addition, chemical forms of native and applied Zn were determined by sequential factorial method. The results indicated that although residual Zn had no significant effect on dry matter of rice, it markedly increased Zn concentration and uptake by this crop. Furthermore, extractable Zn before the second crop determined by any of the three methods was higher than critical level. The results of present study showed that carbonate form is responsible for the observed residual effect of ZnSO4 in these calcareous soils Multiple regression equations revealed that the carbonate form was significantly correlated with Zn concentration and uptake in rice.