نقص گلوكز-6-فسفات دهيدروژناز: مروري بر مطالعات انجام شده در ايران

Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase Deficiency: A Review of Performed Studies in Iran

كمبود آنزيم گلوكز- 6- فسفات دهيدروژناز يكي از شايعترين بيماريهاي انسان مي باشد كه بيش از 400 ميليون نفر را در سراسر جهان مبتلا كرده است. محصول ژن g6pd داراي نقش اساسي در سم زدايي راديكالهاي آزاد و ساير عوامل اكسيدانت را در سلولها به عهده دارد زيرا اولين آنزيم چرخه پنتوز فسفات است كه مسير تهيه NADPH مورد نياز براي سم زدايي توسط مكانيزم هايي از جمله چرخه گلوتاتيون مي باشد. اين ژن در تمامي بافتهاي بدن بيان مي شود ولي عوارض عمده نقص آن فقط در اريتروسيت ها مشاهده مي گردد چون اين سلولها منبع توليد آنزيم جديد را نداشته و تنها منبع NADPH آنها چرخه پنتوز فسفات است در نتيجه اين سلولها به استرس اكسيداتيو حساسيت بالايي دارند. عوارض باليني عمده نقص اين آنزيم عبارتند از آنمي هموليتيك غير اسفروسيتيك مزمن، يرقان نوزادي و آنمي هموليتيك حاد وابسته به عفونت، مصرف باقلا (فاويسم) و برخي از داروها. ژن g6pd درانتهاي بازوي بلند كروموزوم X واقع شده است و با طولي حدود 18 كيلو باز داراي 13 اگزون و 12 اينترون مي باشد. اين ژن داراي پلي مورفيسم بالايي است به طوري كه براي آن حدود 400 واريانت بيوشيميايي و حدود 170 جهش مختلف تاكنون گزارش شده است. طبق مطالعات انجام شده شايعترين جهش هاي اين ژن در ايران شامل Mediterranean ،Chatham و Cosenza مي باشند. در اين مقاله مروري علاوه بر توضيح نقش و اهميت ژن و آنزيم G6PD به بررسي مطالعات انجام شده بر روي شيوع نقص G6PD و موتاسيون هاي شايع در ايران نيز پرداخته خواهد شد.

Glucose-6-phosphate dehydrogenase enzyme deficiency is one of the most frequent human genetic disorders so that more than 400 million people are affected worldwide. G6PD enzyme has a critical role in detoxification and neutralization of free radicals and other oxidative agents in cells, because it catalyzes the first step in pentose phosphate pathway that provides cells with NADPH required for detoxification mechanisms such as glutathione redux cycle. This gene is expressed in all body tissues but the major clinical complications are just seen in erythrocytes because these cells do not have supplies for production of new enzyme and their only source of NADPH is the pentose phosphate pathway. As a result, erythrocytes are highly sensitive to oxidative stress. The main clinical manifestations of G6PD deficiency include hemolytic non-spherocytic chronic anemia, neonatal jaundice and acute hemolytic anemia induced by infection or ingestion of fava bean and certain oxidative drugs and chemical agents. This gene is located on the distal long arm of X chromosome with a length of about 18Kb that consists of 13 exons and 12 introns. This gene is highly polymorphic so that about 400 biochemical variants and 170 mutations have been reported so far. According to previous studies, the most prevalent mutations in Iran are Mediterranean, Chatham and Cosenza. In this paper, the role and importance of g6pd and a review of studies on this enzyme in Iran is described.