اثر تجمعي لجن فاضلاب بر برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك

Cumulative Effects of Sewage Sludge on Soil Physical and Chemical Characteristics

لجن فاضلاب مقدار نسبتاً زيادي مواد آلي و املاح دارد كه بر خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك تاثير مي‌گذارد و در صورت استفاده بهينه مي‌تواند به‌عنوان يك كود ارزان قيمت مورد استفاده قرار گيرد. در ايران مطالعات در زمينه تاثير لجن فاضلاب بر خواص شيميايي خاك تا حدودي انجام گرفته است ولي تحقيقات بر روي خواص فيزيكي خاك اندك است. در اين پژوهش به‌منظور بررسي تاثير تجمعي لجن فاضلاب بر هدايت هيدروليكي، جرم مخصوص ظاهري، پايداري خاكدانه، نفوذ آب در خاك، EC و pH خاك، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با هفت تيمار (صفر، 5/22×1, 5/22×2, 5/22×3, 45×1, 45×2 و 45×3 تن در هكتار لجن فاضلاب) در سه تكرار به‌مدت سه سال انجام گرفت. پس از اعمال تيمار‌ها در سال سوم، خواص فيزيكي و شيميايي خاك اندازه‌گيري گرديد. با افزايش سطح لجن، هدايت هيدروليكي اشباع خاك، نفوذپذيري، پايداري خاكدانه و EC خاك افزايش و وزن مخصوص ظاهري كاهش يافت. همبستگي معني‌داري بين مقدار لجن و خصوصيات فيزيكي وجود داشت. در تجزيه به عاملها، مقدار لجن و كليه خصوصيات فيزيكي خاك با ضرايب بالا در عامل اول يعني عامل خواص فيزيكي كه بيش از 71 درصد واريانس را توجيه مي‌كند، حضور يافتند كه نشان‌دهنده تاثير زياد لجن بر خواص فيزيكي خاك بود. در عامل دوم كه عامل pH يا عامل خصوصيات شيميايي خاك است، فقط pH داراي ضريب بالا بود. عامل دوم 17درصد از واريانس موجود را توجيه نمود و هيچ رابطه‌اي با خواص فيزيكي خاك نشان نداد.

Wastewater sludge has relatively high amounts of organic matter and salts which favorably affect the physical and chemical characteristics of the receiving soil. Hence, it can be used as a cheap fertilizer if properly utilized. A number of studies have been reported in Iran on the effects of sludge on soil chemical properties but few studies have been conducted to investigate its effects on soil physical characteristics. In order to study the cumulative effects of sludge on hydraulic conductivity, bulk density, MWD, soil infiltration, EC, and soil pH, an experiment was conducted in a complete randomized design with 7 treatments ( 1 × 22.5, 2 × 22.5, 3 × 22.5, 1 × 45, 2 × 45 and 3 × 45 ton/ha wastewater sludge) in three replications over three years. The above mentioned traits were measured after the third year of the experiment period. Results showed that increasing amounts of sludge enhanced saturated hydraulic conductivity, soil infiltration, MWD, and EC but decreased bulk density. A significant correlation was observed between the amount of sludge and soil physical characteristics. Factor analysis showed that the amount of sludge and all soil physical characteristics were in first order (physical characteristic factor) which explained 71% of the total variance, indicating the high impact of sludge on soil physical characteristics. The second factor was pH (a chemical characteristic) that explained only 17% of the total variance. Finally, no relationship was found between pH and soil physical characteristics.