بررسي آلودگي خاكهاي منطقه جنوب تهران در مسير روانابهاي سطحي به فلزات سنگين

Soil Pollution along the Surface Runoff in Southern Tehran

حضور فلزات سنگين در غلظتهاي بالا در خاك براي گياهان، حيوانات و انسان سمّي است. در اين تحقيق مناطق جنوبي تهران و آب آبياري اين منطقه كه همواره تحت تاثير عوامل آلوده كننده و روانابهاي عبوري اين شهر قرار مي‌گيرد، مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌هاي خاك از 18 ايستگاه نمونه‌برداري جمع‌آوري و پس از استخراج فلزات سنگين به‌روش عصاره‌گيري، با استفاده از جذب اتمي، تعيين غلظت گرديد. در اين مطالعه غلظت برخي فلزات سنگين از جمله سرب، كادميم، روي، مس و نيكل در بافت خاكهاي منطقه جنوب تهران تعيين شد تا در صورت نزديك بودن و يا افزون شدن غلظت از سطح با پتانسيل خطرزايي براي منطقه، بتوان تدابير حفاظتي به‌منظور جلوگيري از گسترش آلودگي را انديشيد. نتايج نشان داد كه گراديان غلظت كليه پارامترهاي مورد مطالعه از شمال به جنوب و از غرب به شرق منطقه رو به افزايش بود. ميانگين غلظت سرب، كادميم، روي، مس و نيكل در ايستگاههاي شمالي منطقه به‌‌ترتيب 12/61، 42/1، 07/61، 85/25 و 22/29 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و در ايستگاههاي جنوبي به‌ترتيب معادل 40/76، 62/2، 05/172، 85/69 و 40/37 ميلي‌گرم بر كيلوگرم محاسبه شد. در منطقه مورد مطالعه نواحي جنوبي در مقايسه با نواحي شمالي در تماس بيشتري با روانابهاي سطحي قرار داشتند و اين احتمالاً مي‌تواند باعث پراكندگي غلظتي بيشتر در نواحي شمالي شود. ممكن است عبور كليه روانابها در خط القعر محدوده مورد مطالعه يعني جنوب منطقه و كاربرد وسيع اين روانابها براي آبياري زمين‌هاي كشاورزي اين منطقه يكي از دلايل تجمع فلزات در بافت خاكهاي منطقه باشد. بنابراين مطالعه حاضر لزوم توجه بيشتر به استفاده از روشهايي مثل تصفيه روانابها و عدم كاربرد آنها بر روي زمين به‌منظور جلوگيري از گسترش آلودگي در محيط را نشان داد.

High concentrations of heavy metals in soil are toxic to plants, animals, and human beings. The present study was performed in the region in the south of Tehran, which is exposed to pollutants and where the runoff from urban areas is being extensively used for irrigation. Soil samples were collected from 8 stations. The soil distillation method was used to extract heavy metals from the samples and their concentrations were determined using atomic absorption to decide whether the concentrations of such heavy metals as Pb, Cd, Zn, Cu, and Ni exceeded hazardous limits requiring protective measures to be taken. Results showed that the concentration gradients of all the parameters studied increased in the north-south and west-east directions. The average concentrations of Pb, Ca, Zn, Cu, and Ni were 61.12, 1.42, 61.07, 25.85 and 29.22 mg/kg, respectively, in the northern stations, and 76.40, 2.62, 172.05, 69.85 and 37.40 respectively, in the southern stations. Comparison ofthe two northern and southern areas revealed that the northern areas were in contact with more surface runoff, which might have been the cause for the wider distribution of heavy metal concentrations in this region. Moreover, the runoff passing through the deepest parts of the southern region and the extensive application of the flow for irrigation could have caused the higher accumulation of heavy metals in this region. Our findings also indicated that it is necessary to treat surface runoff and to avoid runoff application for irrigation as measures for preventing environmental pollution.