ارزيابي پايداري عملكرد دانه لاين هاي خالص برنج در استان گيلان

Evaluation of grain yield stability of pure lines of rice in Guilan province

معرفي ارقام جديد برنج با پتانسيل عملكرد بالاتر از ارقام محلي، يكي از اهداف مهم به نژادگران بوده و ارزيابي پايداري ارقام و تعيين اثر متقابل ژنوتيپ با محيط در هر برنامه معرفي رقم ضرورت دارد. در اين تحقيق 9 لاين خالص اميدبخش، انتخابي از لاين هاي ارسالي شبكه بين المللي ارزيابي ژنتيكي برنج همراه با رقم خزر به عنوان شاهد در سه منطقه استان گيلان (رودسر، رشت و تالش) طي سال هاي 1381 تا 1383 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار از نظر پايداري عملكرد مورد بررسي قرار گرفتند. عملكرد دانه در پايان فصل برحسب رطوبت 14 درصد اندازه گيري گرديد. نتايج تجزيه واريانس ساده براي هرمحيط نشان داد كه ژنوتيپ هاي برنج از نظر عملكرد دانه در هر سه منطقه و هر سه سال آزمايش داراي اختلاف معني داري بودند. نتايج تجزيه واريانس مركب نيز نشان دادكه عملكرد ژنوتيپ هاي برنج در ميانگين سال ها و مكان هاي مختلف با يكديگر اختلاف معني-داري داشتند. اثر متقابل ژنوتيپ در مكان در سال نيز معني دار بود. نتايج تجزيه پايداري به روش لين و بينز و AMMI نشان داد كه لاين هاي شماره 6 (CT9807-3-5-1-1-2P-M-1) و 9 (IR2101-4-159-1-3-3) به دليل داشتن ضريب تغييرات و ميانگين مربعات درون مكاني كوچك و كمترين فاصله نسبت به مبدا مختصات بردارهاي تجزيه AMMI پايدارترين لاين ها بودند. اين لاين ها به ترتيب داراي عملكرد 4970 و4770 كيلوگرم در هكتار بوده به عنوان پايدارترين لاين ها براي هر سه منطقه شناخته شدند. لاين شماره 5 (CNAX4364-4-4-4-1-3-1) نيز با عملكرد 4790 كيلوگرم در هكتار به عنوان يك رقم پرمحصول داراي سازگاري اختصاصي با شرايط منطقه تالش بود.

Introduction of new varieties of rice with a higher performance than local cultivars is one of the important goals of rice breeding programs. Grain yield stability analysis of the varieties and estimation of the genotype by environment interactions should be performed in a conventional breeding program. Nine pure lines of rice selected from the International Network for Genetic Evaluation of Rice (INGER) and cv. Khazar, as check variety, were compared in an experiment using randomized complete block design with three replications for three years (2002-2004) in Roudsar, Rasht and Talesh in Guilan province, Iran. Grain yield was adjusted by 14% moisture content. Analysis of variance (ANOVA) showed significant differences for grain yield among the lines. Results of combined ANOVA indicated that there were significant differences for grain yield of the genotypes averaged over years and locations. Due to significant genotype × location × year interaction, grain yield stability analysis was performed using Lin and Binns and AMMI methods. Lines No. 6 (CT9807-3-5-1-1-2P-M-1) and 9 (IR2101-4-159-1-3-3) were characterized as stable lines because of small coefficient of variation and inter-location mean squares as well as smallest distance from the offset of coordinates in AMMI vectors. The mean grain yield of these lines were 4970 and 4770 kg.ha-1, respectively. Line No. 5 (CNAX4364-4-4-4-1-3-1) with grain yield of 4790 kg.ha-1 showed specific adaptation to Talesh and can be recommended for this region.